Wat maakt dit project zo bijzonder?
“Allereerst de eer om gevraagd te worden voor deze unieke opdracht. Het Oostenrijkse Zumtobel Lighting geeft al meer dan 30 jaar een creatief jaarverslag uit. Daarvoor wordt telkens een samenwerking gezocht met een kunstenaar, architect of ontwerper. Voor de uitgave van 2022 was architect Ben van Berkel van UNStudio uitgenodigd en hij vertrouwde ons het grafisch ontwerp toe.
Fotograaf: Till Hueckels
In deze uitgave, die de titel ‘Transform’ draagt, presenteert UNStudio reflecties op het thema transformatie. Het geheel bestaat uit 2 volumes in een geperforeerde boekhuls; een creatief deel in kleur en een financieel deel in grijstinten. Met de inzet van illustraties uit drie decennia ontwerppraktijk wordt een inkijkje in het ontwerpproces gegeven en wordt aangetoond hoe theoretische ideeën en conceptuele modellen gestalte krijgen.
Het onderliggende concept van transformatie komt, net als de verwijzing naar het fenomeen licht, in bijna elk facet van het grafisch ontwerp tot uiting. Het boek vangt overdag licht, geeft het vervolgens af in het donker en ondergaat zo zijn eigen metamorfose.
‘Transform’ werd bekroond met maar liefst twee European Design Awards 2023: een ‘Gold Award’ in de categorie ‘Annual Report’ en een ‘Best of Show (graphic)’.”
Wat was het doel van het project, en hoe draagt het ontwerp bij aan het bereiken ervan?
“Een jaarverslag moet natuurlijk in de eerste plaats de jaarcijfers helder overbrengen, maar zoiets iconisch als ‘het jaarverslag der jaarverslagen’ komt uiteraard met torenhoge verwachtingen.
De wens was om een jaarverslag te ontwerpen dat een blijvende indruk achterlaat en dat niet achter in een archiefkast belandt. Een boek dat een baken kan zijn en naadloos past bij de boodschap van de zender(s). Wat ons betreft is dat geslaagd, omdat het tot in detail doordacht is en de karaktereigenschappen van de twee initiërende partijen, zijnde licht (Zumtobel) en ruimtelijkheid (UNStudio), mooi verenigt.
Fotograaf: Till Hueckels
Het ontwerp is verrassend, klein van formaat, kleurrijk en intens. Het wijst je continue op het thema transformatie, zo lijken de kleuren op het omslag te veranderen wanneer je de boeken uit de boekhuls schuift. Het flikkerende effect dat ontstaat doet denken aan het aan- en uitschakelen van een lichtschakelaar. Het bijzondere lettertype kozen we vanwege de toepasselijke ruimtelijkheid en schaduwwerking. Ook in de cijferoverzichten hebben we het concept licht-schaduw toegepast; met de tintverlopen werden kolommen gecreëerd die op tabbladen lijken, om zo de informatie over verschillende jaren van elkaar te scheiden.”
Kun je iets vertellen over het (ontwerp)proces?
|
“Er was een intensieve samenwerking met het team van UNStudio, verantwoordelijk voor het gekozen concept, de getoonde projecten in het boek, maar ook betrokken bij de ontwikkeling van de ‘objectmatige’ vorm die het moest krijgen. Presentaties aan Zumtobel gingen uitsluitend via video-meetings, we zaten tenslotte nog midden in de Coronapandemie. Al tijdens de conceptfase zochten we contact met Joost Widdershoven van Booxs om de mogelijkheden voor de materialisatie te onderzoeken, tijdig monsters op te vragen en de nodige proeven te kunnen maken. |
Foto: Leon Bloemendaal en Patricia Dekkers bij de Transform tentoonstellingHet eindresultaat mag er wezen. De rechthoekige vorm van het boek (in gesloten toestand) kan transformeren naar een meer ruimtelijke, ronde vorm en kan als object vrij in de ruimte staan (deze vormtransformatie is een verwijzing naar UNStudio’s Blob-to-box designmodel). Het boek straalt zowel in het licht als in het donker en onderstreept daarmee het karakter van de initiërende partij: lichtfabrikant Zumtobel.
Om dit alles te bereiken creëerden we een breed palet aan kleurverlopen die donker zijn in de kern en feller richting de zijden. Elke conceptschets, technische tekening, maquette, render of foto onderging hiervoor de nodige (kleur)aanpassing. Voor een optimaal ‘glow-in-the-dark’ effect is gekozen voor zwaar papier in kleine katernen zodat de inkt op snee ook gloeit op de afzonderlijke pagina’s.”
Waren er meevallers, valkuilen of tegenslagen bij dit project?
“Absoluut! Tijdens de pandemie was er onrust en onzekerheid op de papiermarkt, papier diende in een zeer vroeg stadium besteld te worden om volgens planning te kunnen drukken. Ook merkten we de eerste effecten van klimaatverandering toen door extreme hitte in de zomer van 2022 de inkt op snee tijdens productie veel sneller opdroogde dan tijdens de proef. Gelukkig heeft de ervaren partner dit direct ingezien en snel de juiste maatregelen getroffen.”
Fotograaf: Till Hueckels
Zijn jullie tevreden met je carrièrestappen tot nu en wat zou je andere ontwerpers aanraden?
“Carrièrestappen... eigenlijk proberen we ons daar al 20 jaar nadrukkelijk niet mee bezig te houden. Niet omdat we kunstenaar of ontwerper pur-sang willen zijn, maar meer omdat we denken dat het begrip carrière al meer dan genoeg gewicht krijgt in onze huidige samenleving.
Voor ons is het essentieel dat we actief kunnen zijn in waar ons hart en onze expertise ligt: waar-nemen en vorm-geven. Het liefst voor uiteenlopende vraagstukken, in multidisciplinair verband, ondersteund door andere experts en met een flinke dosis grondigheid en aandacht. Deze ‘strategie’ heeft de afgelopen twintig jaar geleid tot een hele mooie mix aan klanten, opdrachten en uitdagingen.
Fotograaf: Till Hueckels
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ook wij onze opdrachten tijdens de pandemie zagen afnemen en dat met name de culturele sector nog niet hersteld lijkt... Hopelijk trekt dat bij en weten musea ons en andere collega’s snel weer te vinden voor het ontwerpen van mooie tentoonstellingen!”
Waar kunnen we jullie momenteel nog meer zien?
“In het echte, analoge leven kun je ons tegenkomen:
Wanneer we lange wandelingen maken door de stad, als we aan het fijnproeven (tevens jureren) zijn in de talloze restaurants en delicatesse zaken die ons land rijk is. Of als we genieten van onze eigen creatie op een Amsterdams volkstuincomplex en de lieve mensen die ons daar omringen.
Ons werk is veelal van tijdelijke aard, maar momenteel kun je het tegenkomen:
In het juni nummer van het Duitse architectuurmagazine ‘Baumeister – curated by UNStudio’.
In het Joods Museum Amsterdam, in de vaste tentoonstelling ‘Joods leven tussen 1600-1900’.
Op de gevel van station Arnhem Centraal, de grootste fontgrootte uit ons oeuvre.
Op tv, als Marcel van Roosmalen je weer eens om de oren slaat met zijn indrukwekkende ‘zwaargewichten’ uit de reeks ‘Totaal’.
In elke boekwinkel, dat wil zeggen als de ‘zwaargewichten’ van van Roosmalen je het zicht op ander moois niet belemmeren...”.
Op de website van de European Design Awards 2023.”