#Dossiers

Dossier Circulair ontwerpen

Informatie, inspiratie en tools over duurzaam en circulair ontwerpen — en de kansen die dat biedt.


Ontwerp speelt een sleutelrol in de duurzame transitie. Van materiaalkeuze tot productieproces, van gebruik tot hergebruik: als ontwerper heb je de kracht om verandering tastbaar te maken.


Met dit dossier willen we je inspireren, ondersteunen en verbinden in je zoektocht naar duurzame, circulaire en inclusieve oplossingen. Hier vind je kennis, tools en voorbeelden die laten zien hoe ontwerp kan bijdragen aan een toekomst waarin mens, milieu en economie met elkaar in balans zijn.

Foto: Kijken in de grond door CHRITH | Fotograaf: Thomas van Nus

Mission Statement

Het Rijk werkt aan een duurzame bedrijfsvoering: groen, circulair, sociaal en innovatief — en dat is hard nodig. Van extreme hitte tot hevige watersnood: deze voorbeelden laten zien dat klimaatverandering geen toekomstig probleem is, maar nú plaatsvindt. “Als Rijksoverheid doen we veel om onze bijdrage te leveren, maar bewegen we tegelijkertijd nog te langzaam. Daar moeten we samen verandering in brengen. Niet straks, maar nu. Duurzaamheid moet daarom regel worden, geen uitzondering.” (bron: Denk Doe Duurzaam)

Wij stimuleren en ondersteunen ontwerpers om met creativiteit en verantwoordelijkheid duurzame oplossingen te ontwikkelen en te delen die een positieve impact hebben op mens, milieu en maatschappij.

Fotografie: Declan Sun 

Wij geloven dat ontwerp de kracht heeft om de transitie naar een circulaire, rechtvaardige en veerkrachtige wereld te versnellen. Wij zien ontwerpers als belangrijke schakels bij het vormgeven van een duurzame toekomst. We moedigen leden aan om duurzaamheid niet als bijzaak, maar als kernwaarde in hun werk te verankeren. Daarbij faciliteren we kennisdeling, bieden we inspiratie en stimuleren we samenwerking tussen disciplines en opdrachtgevers. Zo versterken we de rol van ontwerpers in de overgang naar een circulaire en inclusieve economie.

Ons doel is dat in 2030 alle BNO-leden vanzelfsprekend bijdragen aan oplossingen die zowel economisch haalbaar als duurzaam zijn, en dat hun rol als change-makers breed wordt erkend.


Sleutelbegrippen

De termen duurzaamheid, circulariteit en inclusieve economie hoor je vaak — maar wat houden ze precies in? We zetten de belangrijkste begrippen kort voor je op een rij.


  • Duurzaamheid: Het maken van keuzes die in balans zijn met de behoeften van vandaag én de mogelijkheden voor toekomstige generaties. Het gaat om respect voor milieu, mens en economie op lange termijn.
  • Circulair (grondstofniveau): Een manier van ontwerpen en produceren waarbij materialen en producten steeds opnieuw worden gebruikt, zonder afval en met minimale verspilling van grondstoffen.
  • Circulair (kennisniveau): Elkaar helpen om kennis van elkaar te gebruiken en door te kunnen ontwikkelen, effectief naar een hoger resultaat streven.
  • Duurzame oplossingen: Ontwerp-, product- of dienstconcepten die circulair verantwoord, sociaal eerlijk en economisch haalbaar zijn, en bijdragen aan een betere wereld op lange termijn.
  • Positieve impact: Bewuste positieve invloed uitoefenen op mens, milieu en maatschappij op een manier die waarde toevoegt en schade voorkomt of vermindert.
  • Inclusieve economie: Een economisch systeem waarin iedereen gelijke kansen heeft om deel te nemen, te profiteren en bij te dragen, ongeacht achtergrond, leeftijd, gender of beperkingen.

FAQ’s

Ben je op zoek naar meer begrippen rondom duurzaamheid, circulariteit en een inclusieve economie? Lees dan deze FAQ’s, waar je uitgebreide uitleg en extra termen vindt om je kennis verder te verdiepen.

Wat is het verschil tussen biobased, circulair of recycled content materiaal?

Hoe maak ik mijn website duurzaam?

Hoe maak ik een Life Cycle Assessment berekening?

Wat betekent de Corporate Sustainability Reporting Directive voor mijn bedrijf en moet ik hier aan voldoen?

Hoe help ik mijn opdrachtgever te verduurzamen?


Praktische tools

Fotografie: CirConnect


Heb je ambitie om circulair te ontwerpen, maar kun je wel wat extra handvatten of inspiratie gebruiken? Dan zijn deze online tools precies wat je nodig hebt! Ze helpen je om inzicht te krijgen in de milieu-impact van je keuzes, slimme materialen te selecteren en creatieve circulaire oplossingen te bedenken. 


Of je nu net begint of je praktijk verder wilt professionaliseren, met deze hulpmiddelen maak je duurzaamheid concreet en praktisch toepasbaar in je werk.

  • Met de Circulaire wet- en regelgeving gids ontdek je snel welke circulaire wetgeving relevant is voor je product. De tool laat zien welke circulaire strategieën daarbij een rol spelen en helpt je om de juiste ontwerpvragen te kiezen. Zo kun je je ontwerp afstemmen op huidige en toekomstige regels.
  • Met de Milieu Impact Tool krijg je snel inzicht in de (verwachte) milieu-impact van je productontwerp. Je voert gegevens in over materiaal, gewicht, energieverbruik van productiemethodes, transport en eindelevensduur-scenario’s. De tool rekent dit door naar heldere uitkomsten, zoals de milieukostenindicator (MKI-score), circulariteitsindex en CO₂-uitstoot.
  • Wat als je niet het product centraal zet, maar de functie die het moet vervullen? De Rethink & Reuse Tool helpt je die stap te maken. Je ontdekt creatieve en circulaire manieren om functies opnieuw te ontwerpen – vaak met verrassende resultaten.

Foto: Idemat-app

  • Slim kiezen met Idemat. Duurzaam ontwerpen vraagt om slimme materiaalkeuzes, maar waar begin je? De Idemat-app helpt je om de milieu-impact van materialen al vroeg in je ontwerptraject inzichtelijk te maken. Met meer dan 700 databestanden, duidelijke scenario’s en visuele rankings krijg je snel grip op eco-kosten en CO₂-footprint.
  • Wil je weten hoeveel impact jouw keuzes écht hebben? Met Mijn Verborgen Impact ontdek je waar jouw grootste milieubelasting zit — én hoe je daar in ontwerp, materiaalgebruik en gedrag aan kunt sleutelen. Je vult simpele gegevens in over je consumptie, reizen, voeding, wonen — van productie tot transport en gebruik — en ziet vervolgens jouw persoonlijke impacttop 10.
  • Duurzaam bouwen begint bij de keuze van materialen. De digitale Construction Material Pyramid laat je in één oogopslag zien welke impact verschillende materialen hebben op het milieu. Van CO₂-uitstoot tot verzuring: je krijgt snel en helder inzicht om betere ontwerpbeslissingen te nemen én het gesprek met opdrachtgevers aan te gaan.

Inspiratie

Op zoek naar nieuwe ideeën of voorbeelden van duurzaam en circulair ontwerp? In deze sectie vind je verhalen, casussen, boeken en projecten die laten zien hoe ontwerp écht impact kan maken. 


Laat je inspireren door praktijkvoorbeelden van ontwerpers die innovatieve oplossingen ontwikkelen, door concepten die materiaal, functie en maatschappelijke waarde slim combineren, en door initiatieven die duurzaamheid en esthetiek moeiteloos samenbrengen.


Foto: Rick Porcelijn

Weg met fast furniture

Hoe ontwerp en maak je meubels die écht duurzaam zijn? Ontwerper en onderzoeker Rick Porcelijn geeft het antwoord in zijn Snelstartgids Circulaire Meubels.


Cradle to Cradle; afval = voedsel

Een grensverleggend boek van de Duitse chemicus Michael Braungart en de Amerikaanse architect William McDonough. Hierin schetsen zij een duurzame wereld, waarin we op zo’n manier ontwerpen en produceren, dat afval voedsel wordt in een oneindige kringloop.

Foto: De Verborgen Impact

De verborgen impact: Alles voor een eco-positief leven

Dit boek laat zien hoe groot onze impact op de planeet eigenlijk is — vaak zonder dat we het zelf merken. Veel van die effecten vinden plaats buiten ons directe zicht, en zijn groter dan we denken.

Pas als je inzicht hebt in de belangrijkste problemen, kun je gericht en effectief aan de slag met verduurzaming.

Circulaire Economie als Lifestyle: praktisch van praatplan naar doenscenario

Een inspirerende doch kritische kijk van een bevlogen mkb’er op een wereld waar grondstoffen onnodig verloren gaan door welvaart en onbekendheid met verspilling. Deze uitgave beschrijft de praktische kant van een circulaire economie en is daarmee ook geschikt voor bedrijven, organisaties, onderwijs- en overheidsinstellingen.


Material Matters: Het alternatief voor onze roofbouwmaatschappij

Deze publicatie laat zien hoe we afval overbodig maken: door producenten verantwoordelijk te houden en materialen rechten te geven. Zo ontstaan waardevolle kringlopen waarin hergebruik en duurzaamheid vanzelfsprekend zijn.

Foto: campagne Delft Doet Duurzaam, Things To Make And Do | Fotografie: Things To Make And Do 

Beyond the Trophy: Rogier Rosema

We spraken met Rogier Rosema van Things To Make And Do, die een prestigieuze iF Award ontving voor de identiteit en campagne van het platform Delft Doet Duurzaam. Een mooie aanleiding voor een gesprek over de kracht van design in maatschappelijke vraagstukken. Lees het artikel.


TODAY kiest voor B Corp

B Corp, ook wel bekend als Benefit Corporation, is een internationale certificering voor bedrijven die niet alleen winst maken, maar ook aantoonbaar een positieve impact hebben op mens, milieu en maatschappij. Ontwerpbureau TODAY koos ervoor om deze certificering te behalen, waarmee het bedrijf laat zien duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid serieus te nemen. Lees het artikel.

Work & Show: WAACS

WAACS laat zien dat reparatiegericht design haalbaar én aantrekkelijk kan zijn. Samen met experts ontwikkelden ze acht ontwerpregels voor repareerbaarheid, die ze toepasten op een stofzuiger.

Het project benadrukt het belang van reparatie vanaf het begin van het ontwerpproces en toont praktische oplossingen zoals modulaire onderdelen en goed bereikbare componenten, waarmee de levensduur van producten wordt verlengd.

Lees het artikel.

Fotografie: WAACS

Designers Inc. met Jos Oberdorf

Roel Stavorinus sprak met Jos Oberdorf, ontwerper en partner bij npk design, een strategisch bureau gespecialiseerd in productontwerp. Met ruim 40 jaar ervaring creëert npk design innovaties voor zowel multinationals als start-ups, waarbij hoge functionele kwaliteit en duurzaamheid vooropstaan. Luister de podcast.


Trainingen en events

Wij organiseren regelmatig trainingen en events over duurzaamheid, waarin onder andere circulariteit en een inclusievere samenleving centraal staan.

Fotografie: Circonnect

Heb je behoefte aan een sparringspartner?

Loop je rond met vragen over duurzaamheid, of wil je gewoon eens van gedachten wisselen met een collega? Dan kan een gesprek met een BNO-mentor of coach precies bieden wat je zoekt. In tegenstelling tot BNO Mentoring zijn de coachingtrajecten van langere duur en op basis van betaling. 


Werkgroep Sustainability X Design

Dertien BNO-leden vormen de werkgroep Sustainable x Design een platform voor kennisdeling en inspiratie. Tijdens de bijeenkomsten zetten de leden zich in om opgedane kennis te delen, inspirerende casussen te bespreken en te filosoferen over de toekomst. Ze gaan met elkaar in gesprek over de impact en rol van ontwerpers, en hoe deze ingezet kan worden voor een circulaire en inclusievere economie. Daarnaast bekijken ze samen met ons en het BNO-bestuur welke rol de organisatie kan spelen om leden te ondersteunen. 

Foto: Een deel van de Werkgroep Sustainability x Design tijdens de BNO Jaarvergadering

De werkgroep bestaat uit de volgende actieve leden: Annelou van Griensven (Vormforensen), Carolijn Slottje (Studio Carolijn Slotje), Ferdinand Folmer, Jeff van Dijk (Zelfacademie), Lindey Cafsia (Studio Lindey Cafsia), Jorien Nijmeijer (Let’s go circular), Lotte de Jong (STUDIO &Lotte), Louise Cohen, Marien Korthorst (Cirkel design), Marije Remigius (Circu Leren), Nina van Bart, Rick Porcelijn (16 Mammals), Stefan Fahrngruber (Studio MAST) en Valentina Lovric. De werkgroep wordt ondersteund en begeleid door BNO-medewerker Patrick Aarts Sen.


Vragen?

Ben je BNO-lid en heb je nog vragen omtrent dit onderwerp? Stuur dan een e-mail naar Patrick Aarts Sen.