Vanuit de ABN AMRO Foundation begeleiden ervaren coaches elk jaar belangeloos en met succes designers op weg naar een presentatie tijdens de Dutch Design Week in oktober. Paul van Sprundel, proces- en crisismanager bij de ABN AMRO is een van die coaches. Eén van de langstzittende coaches zelfs. Hij heeft er toentertijd bewust voor gekozen; hetzelfde geldt voor zijn bijdrage aan de Richard Krajicek Foundation die ook vanuit de bank wordt geïnitieerd. 

Horizon verleggen

Paul is de coach van iIlustrator Djenné Fila die op de kunstacademie een droom had: kinderboeken illustreren. Na de academie zorgde ze meteen dat ze zichtbaar was en deed ze aan acquisitie. Dit leidde ertoe dat ze in 2019 haar debuut als kinderboekenillustrator kon maken. 

Sindsdien verkeert ze in de luxepositie dat opdrachtgevers haar weten te vinden. Nu ze in de afgelopen vier jaar een aantal boeken heeft geïllustreerd, vindt ze het tijd om zich te herpositioneren door letterlijk uit het boek te breken. Ze wil haar wereld verbreden richting musea en ziekenhuizen, plekken waar ze mensen met haar illustraties kan verwonderen of afleiden. 

Afbeeldingen: Djenné Fila en haar illustratie voor het boek 'De Vuurvogel'

Bij het verleggen van haar horizon kan ze wel wat hulp gebruiken. Zeker bij het plannen en het in balans brengen van werk en privé, en van haar inkomsten, "want dat zijn niet mijn sterkste kanten", zegt ze. Ze wil de lastige en complexe wereld van boekenillustraties waar de tarieven en royalties laag zijn, meer in verhouding brengen met nieuwe commerciële klussen zoals nu voor Jumbo. "Door die twee in balans te brengen kan ik mijn ambitie waarmaken: een gezond bedrijf opbouwen en financieel onafhankelijk zijn." 

Paul weet dat ze dat afscheid nemen van hetgeen ze ontgroeid is lastig vindt, "maar Djenné heeft alles beter op een rijtje dan ze zelf denkt", zegt hij. "Ze weet heel goed wat ze wil, haar kracht is tekst tot leven brengen met beeld en met kleine stapjes komt ze heel snel vooruit. Dat is inspirerend om te zien." 

Visuele agenda en metromap

Omdat een digitale agenda voor een visueel ingestelde illustrator als Djenné lastig is, heeft Paul een visuele agenda geïntroduceerd met doelen en de planning in kleurcodes die inzichtelijk maakt hoe de dag eruitziet. "Binnen de bank visualiseer ik op die manier ook de uitkomsten van analyses", zegt hij, "omdat plaatjes meer zeggen dan cijfers." 

“Ik introduceer de visuele metromap, omdat plaatjes meer zeggen dan cijfers.”

–   Paul van Sprundel 

Ook de visuele 'metromap' vormt zo’n handvat; metrolijnen met tussenstations en de eindbestemming die inzichtelijk maken waar je staat, wat je dilemma’s, dromen en doelen zijn en of je daarvoor moet overstappen of een zijspoor nemen. Zo wordt Djenné baas over haar eigen agenda en brengt de coach structuur in haar wat chaotische creatieve brein. Dat overzicht zorgt voor meer rust.

In al die gesprekken gaat het om goed luisteren. "Luisteren is een kunst die je moet onderhouden en zorgt dat je nieuwsgierig en open blijft staan", meent Paul. Daarnaast is het stellen van de juiste vragen belangrijk. "De antwoorden zitten namelijk al verborgen in de persoon zelf", weet hij. Goed kunnen luisteren noemen nagenoeg alle coaches als belangrijke eigenschap om een designer te helpen. 

Ze moeten het zelf doen

Dat geldt ook voor Maarten Smit, Lead Product Owner bij de ABN AMRO en coach van Jan Willem van Elten. De productontwerper werkte zeven jaar voor Marcel Wolterink en is sinds vijf jaar zelfstandig ontwerper van collecties in opdracht van interieurarchitecten en merken. Dat gaat goed, maar hij mist het netwerk, een clubje van mensen die met elkaar op een beurs staan, elkaar helpen en met wie hij over het werk kan praten. Dat vindt hij nu bij DDD. 

Dat hij voor het eerst meedoet als coach van DDD is omdat hij het interessant en verfrissend vindt om ook buiten de bank creatieven te coachen en met hen een relatie op te bouwen. Ook vindt hij het belangrijk open te staan voor diverse soorten mensen die hem verbazen, uitdagen en inspireren.

Hij heeft een klik met Jan Willem die hij kritische en nieuwsgierige vragen stelt, maar vindt het een uitdaging om niet in de adviesrol te vervallen. "Ook al vindt Jan Willem advies juist prettig, hij moet het toch zelf doen, het is zijn onderneming", meent Maarten. "De ontwerper kan goed gestructureerd denken en is heel creatief maar heeft als zzp'er niemand naast zich die reflecteert, die hem een spiegel voorhoudt. Daar valt bij mij als sparring partner niet aan te ontsnappen", lacht de coach.

Afbeeldingen: Jan Willem van Elten en zijn product 'Leafies'

"Maarten kan goed doorvragen en naar boven halen waar ik tegenaan loop", ondervindt Jan Willem. Dat is onder andere time management, prioriteiten stellen, lange termijndoelen vastleggen in een jaarplanning en die op dagbasis doorvoeren. Jan Willem heeft al veel stappen en scherpere keuzes gemaakt door zichzelf bewuster vragen te stellen: wat doe ik en waarom doe ik dat? Past dit op mijn pad? Wil ik alles wel zelf doen en waarom? Hoeveel opdrachten heb ik nodig om te kunnen leven en moet ik meer samenwerkingen aangaan? 

“De meeste creatieven denken dat het zakelijke de creativiteit in de weg zit.”

–  Maarten Smit

Maarten: "Ik denk zakelijker dan de meeste creatieven. Zij denken dat het zakelijke de creativiteit in de weg zit. Bij een nieuwe opdracht wordt dan gedacht: Leuk, ik ga lekker aan de slag en stuur over drie maanden wel een factuur. De perceptie dat een opdrachtgever het maar lastig vindt als je een offerte maakt en uren en tarieven wilt afspreken, klopt niet. Het is juist andersom: als jij zakelijker bent, word je serieuzer genomen", weet Maarten. "Succesvolle ontwerpers zijn creatief èn zakelijk gedreven."

In coronatijd bedacht Jan Willem 'Leafies' een product dat hij van A tot Z in eigen beheer heeft ontwikkeld. Het maken en verkopen van eigen producten, op royaltybasis voor gerenommeerde merken werken en bekender worden, zijn nu de drie pijlers van Jan Willems praktijk. "Dankzij dit traject heb ik deze zin uitgesproken, iets dat ik een jaar geleden nog niet had kunnen doen."

Onbewuste keuzes bewuster maken

Edward van Dongen en Jack Westerlaken van Studio New West kwamen met Driving Dutch Design in aanraking toen ze vorig jaar werden gevraagd de video voor DDD te maken. Het leek hen een goed idee om ook zelf deel te nemen, want zeggen ze: "We zijn opgeleid om creatieve videoproducties en -projecties en interactieve video’s te maken maar zijn geen geschoolde ondernemers. We lopen tegen dingen aan als sales en management." 

Ze zijn met z’n tweeën, zijn complementair en weten hoe ze elkaars drive en interesse kunnen benutten en onderling te analyseren en te reflecteren. "Toch beseffen we ons dat we in een bubbel zitten. Een externe coach zet ons met beide benen op de grond en houdt ons een spiegel voor."

Foto: Edward van Dongen en Jack Westerlaken (Studio New West)

Edward en Jack zijn breed geïnteresseerde creatieve storytellers, ze vertellen menselijke verhalen of het nu gevat is in een commercial of in een documentaire. Doordat ze zichzelf vragen stellen als: willen we alles zo breed blijven doen of juist een specifieke kant op, worden zaken helder. "We maken onbewuste keuzes bewuster", zeggen ze over het coachingstraject met Ben de Jong, die binnen de ABN AMRO verantwoordelijk is voor de datavisualisaties, dat raakvlakken heeft met design. 

Ze speelden onder andere een rollenspel met Ben als hun klant, keken in de toekomst door jaarplanningen te maken en kregen zo meer focus. Inmiddels kunnen Jack en Edward helder twee belangrijke zaken verwoorden: "We zijn idealistisch en willen dingen maken met maatschappelijke, zingevende thema’s. Daarbij zijn we altijd op zoek naar de mens binnen een organisatie, naar de drive waarom iemand iets doet. Zo zijn wij ook een soort coaches die een opdrachtgever helpen in de zoektocht naar de beste manier om zijn passie naar de buitenwereld te communiceren."  

“Coachen is een manier om stil te staan bij wat je doet in plaats van maar door te hollen van klant naar klant.”

–  Ben de Jong

Met hun eigen coach bespreken ze hoe ze zelf het beste naar buiten kunnen treden: door meer structuur aan de inhoud te geven - op hun website - zodat hun identiteit en hun verhaal beter naar voren komt. Ook willen ze actief op potentiële opdrachtgevers afstappen. "We zouden bijvoorbeeld graag met een omroep werken en met een team een documentaire of een serie maken."

En passant ondernemer zijn

Programmamaker/communicatiestrateeg Brechje Hanssen-Kuit vindt het belangrijk iets terug te doen voor de maatschappij, zoals ze ook scholieren van de basisschool lesgeeft via Bank voor de klas en als schrijfcoach. Ze vindt het interessant om te coachen voor DDD omdat ze uit een heel andere wereld komt dan waar speculatief designer Lisa Mandemaker zich in begeeft.  

Een extra uitdaging is dat ze speculatief designer is, dat klinkt voor mensen buiten het vak vaak wat abstract. Dat geldt evengoed voor Brechje. "Ik stel vragen en vraag door als ik iets niet snap. Daarom is het juist goed dat ik de designkennis niet heb. De stakeholders en klanten van Lisa hebben die kennis namelijk evenmin."

Dus bespreekt Brechje met de ontwerper hoe Lisa haar verhaal aan haar publiek helder kan uitleggen zonder jargon. Maar ook leert Lisa hoe ze de eindklant kan meenemen in het proces zodat deze concreter weet wat het krijgt, over budgetten en wat haar waarde is. Lisa: "Door het proces in blokken in beeld te brengen en inzicht te bieden in mijn ontwerpproces, krijg ik meer zelfvertrouwen."

Lisa vindt het best eng om nieuwe stappen te ondernemen maar inmiddels pakt ze de regie en bepaalt ze welke kant ze op wil. Zo zou ze best haar ideale opdrachtgevers kunnen benaderen zoals de R&D-afdeling van Ikea, of Health Innovation bij Philips: grote bedrijven waar ze impact kan maken.

Foto: Lisa Mandemaker

Ga naar de website van Driving Dutch Design 2021