Interview door Viveka van de Vliet | Fotograaf: Rebecca de Cavel
Met haar toonaangevende werk bevraagt Chequita Nahar de thema’s diversiteit en inclusie binnen het hedendaagse sieradenveld. Het aanwakkeren van deze discussie is een reden voor de opname in ons Dutch Designers Yearbook ’22. Nahar schittert in de rubriek beste prijswinnende designcases van het afgelopen jaar, met als overkoepelend thema ‘chaos’. Nahar zegt hierover: “Je hebt chaos in je hoofd nodig om orde te brengen in het maken”. In dit interview spreekt zij onder meer over haar sieraden als krachtig sprekende dragers van stille communicatie en haar streven om de verscheidenheid en kleur in de Surinaamse en Nederlandse cultuur zichtbaar te maken.
De sieraden van Chequita Nahar lijken op het eerste gezicht eeuwenoude beschermende talismannen uit Suriname op dragers van symbolische krachten, maar ze snijden tegelijkertijd belangrijke hedendaagse thema’s aan. Ze zijn dan ook nooit alleen voor opsmuk. Nahar laat met haar Nederlands-Surinaamse achtergrond thema’s uit de Surinaamse cultuur - zoals welzijn, culturele identiteit en duurzaamheid - samensmelten met haar blik op de Nederlandse cultuur. Om dit te bewerkstelligen gebruikt zij materialen uit beide werelddelen, zoals Chinees (slangen-)hout, lokaal eiken en grenen, textiel met Hollandse patronen, gezeefdrukt Pangi-textiel en kleurrijke Batikstoffen. Deze materialen combineert zij vervolgens met andere favorieten, namelijk porselein, zilver, papier en touw.
Dragers van stille communicatie
Nahar’s sieraden zijn een vertaling van haar fascinatie voor etniciteit, symboliek en beeldtaal. Ze vertellen gelaagde verhalen en tonen de sprekende kracht van een sieraad als communicatiemiddel. Net zoals Madeleine Albright, in haar tijd als Amerikaanse ambassadeur van de VN, op subtiele wijze diplomatieke statements maakte met haar broches (zie het boek Read my Pins). Volgens Nahar onthullen sieraden dikwijls de gemoedstoestand en persoonlijkheidskenmerken van de drager. Zij merkt op dat haar eigen sieraden vaak maatschappelijke statements zijn. Mede daarom is het voor haar belangrijk om de sieraden te reinigen met (mentale) rituelen voor een schoon geweten. “Bij het ritueel van opstaan, kies ik zorgvuldig mijn sieraden uit op basis van wat ik ga doen. Vervolgens zoek ik daar mijn kleren bij”.
Foto links: Rebecca de Cavel
Haar sieraden worden nooit weggestopt in een doosje, maar liggen op allerlei plekken in huis; ze vormen een onderdeel van het dagelijks leven. Haar huis fungeert als een archief waarin de beschermende gouden sieraden die zij als baby in Suriname droeg worden geborgen. Evenals haar grote collectie kralen. Deze vaak ondergewaardeerde kleinoden noemt Nahar: “Geniale dingetjes. Het zijn kleine dragers van verhalen, ruilmiddelen en zowel metaforische- als letterlijke verbinders”. Samen met de in 2018 overleden kunsthistorica Marjan Unger die een grote sieradencollectie bezat, ging Nahar vaak op zoek naar bijzondere kralen. “Unger benadrukte de waarde van kralen en adviseerde mij de kraal erin te houden. Dat heb ik gedaan’’, zegt Nahar.
Grip op de chaos
De verschillende culturen die Nahar in zich draagt, brengt zij samen in de Wasi Sani-compositie die momenteel in het Stedelijk Museum Amsterdam deel uitmaakt van de tentoonstelling When Things Are Beings – met 24 voorstellen voor de gemeentelijke kunstaankopen voor het museum. De compositie bevat de eerder gemaakte Krala-collectie gecombineerd met nieuw werk, waaronder helderblauwe en glanzend zwarte glazen kommen, die zij in de glasblazerij in Leerdam met meester glasblazer Gert Bullée maakte. Zij etaleert onder meer kettingen van porseleinen- of met stofbeklede ronde kralen, houten objecten en zaden uit Suriname. Ook hier denkt Nahar na over de symbolische werking van haar sieraden. Zo verjaagt het witte porseleinpoeder geesten en beschermt het blauwsel baby’s tegen kwade invloeden.
De gebalanceerde composities ontstaan vanuit chaos. In haar atelier moet eerst alles worden opgeruimd voordat zij start. Elk soort materiaal wordt gesorteerd, net zolang totdat haar tafel leeg is. Zo stuurt en kanaliseert zij de chaos. De orde en meditatieve rust die ontstaan tijdens dit proces, zijn nodig om goede besluiten te kunnen nemen over het creëren van haar objecten en composities. “Daaromheen mag er wel chaos zijn, want in die ‘wanorde’ ontdek ik dingen die mij inspireren”, zegt zij.
Een inclusieve blik
Chequita Nahar is een belangrijke stem in het hedendaagse sieradenveld door haar betrokkenheid als commissielid ‘Ontwikkelinstellingen en Ontwerp’ van de Raad van Cultuur en hoofd van de Fine Art and Design-opleidingen van Maastricht Institute of Arts. Zij is een belangrijke stem en promotor van diversiteit en inclusie in het kunstonderwijs en heeft de discussie in het veld aangezwengeld. “Het is een witte wereld, die ik wil doorbreken. Voor mij gaat diversiteit niet alleen over kleur, maar over het bieden van perspectieven en zienswijzen die studenten ondersteunen tijdens hun ontwikkeling.”
Foto rechts: Rebecca de Cavel
“In mijn werk streef ik ernaar om de verscheidenheid en kleur van verschillende culturen ruimte te bieden, om zowel het menselijke- als niet-menselijke een stem te geven. Ik ben een voorvechter van het zichtbaar maken van verhalen die raakvlakken hebben met de mijne. Daarom deel ik mijn podium graag met andere makers.”
Dat delen zal het geval zijn bij de overzichtsexpositie die Nahar komende november krijgt in Museum Arnhem vanwege het winnen van de Françoise van den Bosch Prijs 2022. Naast het samenwerken met andere makers en het tonen van verschillende collecties uit haar oeuvre, zal Nahar met het geldbedrag (10.000 euro) dat aan de prijs verbonden is, nieuwe objecten en sieraden maken. Ook weer met glas, want dit magische materiaal smaakt naar meer.
Wil je meer weten over Chequita Nahar? Lees dan ook haar portret in Dd Yearbook '22. Dd Yearbook wordt kosteloos verspreid onder ontwerpers en bureaus die zijn aangesloten bij de BNO. Niet-leden kunnen het boek hier bestellen voor 29,95 euro (incl. verzendkosten, factuur en BTW).