Tekst door Viveka van de Vliet
Foto: Petra Blaisse | Fotograaf: Inga Powileit
Interieurontwerper, landschapsarchitect en tentoonstellingsmaker Petra Blaisse wordt gewaardeerd om haar geduld en doorzettingsvermogen wanneer ze aan vaak complexe projecten werkt. Maar ook humor en veerkracht zijn belangrijk. Ze weet mensen met een nieuwe blik te laten kijken naar wat we altijd als gewoon hebben beschouwd, of zelfs helemaal over het hoofd hebben gezien.
Met textiel, haar favoriete materiaal, en met de toepassing van beplanting, creëert ze nieuwe ervaringen. “Met beiden kun je flexibel spelen met licht sfeer, kleur en het element tijd”, zegt ze. “Gordijnen veranderen de architectuur en reageren op klimaat en menselijke interactie en beplanting verandert met de seizoenen, verbetert het milieu en beïnvloedt de ervaring van de bebouwde omgeving. Beiden voegen tactiliteit, kleur, verrassing, kortom: leven en levendigheid toe aan een omgeving.”
Foto: Bilioteca degli Alberi | Fotograaf: Andrea Cherchi
Dat doet ze niet alleen. Het internationale ontwerpbureau Inside Outside, opgericht door Petra Blaisse in 1991 en sinds 2016 in nauwe samenwerking met partners Jana Crepon (landschapsarchitect) en Aura Luz Melis (architect), telt ongeveer twaalf medewerkers. Samen met het multidisciplinair team van architecten, interieur-, en landschapsarchitecten, kunstenaars en designers richt de studio zich op het realiseren van interieurs, gordijnen, tentoonstellingen, tuinen, maar ook openbare ruimtes, groene daken, masterplannen en - heel soms - op het ontwikkelen van producten, zoals tapijten.
En er is niet alleen interesse in de ‘bovenwereld’. Inside Outside is inmiddels ingevoerd in het vaak vergeten, maar belangrijke ondergrondse leven en brengt die twee werelden samen. “Uit een levende wereld onder de grond waar wortels, micro-organismes en beestjes actief zijn en waar water en zuurstof toegang hebben, komt welvarende begroeiing voort”, weet Blaisse. “Wij doen ontwerpend onderzoek naar de levende bodem, maken recepturen voor bodem en beplanting en laten natuur en infrastructuur samenwerken.”
Foto: Bilioteca degli Alberi | Fotograaf: Andrea Cherchi
Die wereld onder de oppervlakte speelde ook een rol bij de Giardini di Porta Nuova-competitie, waarvoor Inside Outside de eerste prijs won in 2003, samen met stedenbouwkundige Mirko Zardini en architect Michael Maltzan en grafisch vormgever Irma Boom. Inside Outside heeft tien jaar, samen met het lokale landschapsbureau Studio Franco Giorgetta, aan de tour de force gewerkt: het park Biblioteca degli Alberi in hartje Milaan (lees meer in het DDYearbook 2022, pag. 127).
LocHal
“Ons team was meteen verliefd op het gebouw met zijn rijke historie, de materialen, de geur van olie, de treinsporen, enorme stalen liggers en afgesleten verflagen in prachtige kleuren”, zegt ze over een andere opdracht: LocHal (2014-2019) dat vele prijzen won. In opdracht van de gemeente Tilburg werkte Inside Outside prettig samen met het jonge Civic Architects, renovatiespecialisten Braaksma & Roos en Arup aan de voormalige Locomotiefhal in Tilburg. Deze werd getransformeerd tot een openbare bibliotheek, creatieve werkruimtes en cultureel centrum, een soort moderne interpretatie van een forum. Er werd een trappenlandschap gecreëerd waardoor er een donkere wereld (onder de trappen) en een lichte wereld ontstond met flexibele ruimtes voor verschillende functies als lezingen, tentoonstellingen en workshops.
In samenwerking met het Textielmuseum in Tilburg maakte Inside Outside drie paar op maat geweven gordijnen, die over de volledige hoogte van ongeveer 17 meter van de LocHal hangen. Elk gordijn bestaat uit twee tegenovergestelde ‘vlakken’: een dicht met een jacquardtechniek geweven canvasdoek en een zacht, transparant, voile-achtig doek. De gordijninstallatie fungeert als verbindend element; als verplaatsbare wanden die zowel kunnen afbakenen als openlaten.
Foto: LocHal | Fotografie: Inside Outside
Gordijnen blijven haar mateloos boeien. “Ze veranderen de architectuur en reageren erop”, zegt Blaisse. “Voor mij is het theatrale van een doek van formaat een grote inspiratie. Een doek leeft, heeft karakter en beweegt door interactie met de gebruiker, met hulp van motoren of simpelweg met de wind door de ruimte”, zegt ze. “Textiel is flexibel en kan relatief simpel ingezet worden als ruimtelijk en ruimte organiserend medium, het kan zonlicht buitenhouden of filteren, het klimaat en de akoestiek beïnvloeden en je kunt spelen met optische illusie, licht, kleur en sfeer. Zo maak je een ruimte of gebouw verrassend en beweeglijk.”
Rode draad
Met textiel als rode draad, houdt Blaisse van afwisseling in het werk. Van een intieme en persoonlijke opdracht voor een privéhuis of voor een tentoonstelling in een museum, naar langduriger en complexere opdrachten voor een stedelijk landschap, waar je met heel veel verschillende partijen samenwerkt. Daarnaast blijft ze geïnteresseerd in de onderzoekskant van het vak, bijvoorbeeld naar innovatief textiel dat op architectonische schaal actueel is in de zoektocht naar duurzame oplossingen voor energiebesparing en klimaatkwesties. Zoals het onderzoek naar het realiseren van bioreceptieve buitengordijnen met vochtvasthoudende vezels waar zich schimmels en mossen op kunnen ontwikkelen. Doeken die fungeren als levende façades waar ook insecten van kunnen profiteren.
Ook aan studies naar het integreren van zonnecellen in gordijnen heeft Inside Outside jaren geleden in samenwerking met het TextielMuseum gewerkt. Toen is een gebreid gordijn ontwikkeld met geïntegreerde zonnecellen en geleidende (conductieve) garens. “Het reflecteert de zon en wekt tegelijkertijd energie op. Dat hadden we nog niet eerder gedaan met gordijnen”, zegt Blaisse.
Foto: LocHal | Fotografie: Inside Outside
Het eerste -ingenieuze- idee voor het ontwerp van zo’n energieopwekkend gordijn was er overigens al in 2002, toen Inside Outside aan een Amerikaanse competitie van Architecture for Humanity deelnam. Er moest een ‘mobile clinic’ bedacht worden voor de aidsproblematiek in de sub-Saharalanden van Afrika.
Blaisse: “We bedachten dat textiel een toepasselijk medium zou zijn, vooral vanwege haar flexibiliteit, gewicht en de mogelijkheid tot vermenigvuldiging. We maakten een driehoekige lap stof met ritsen rondom, waarop dunne ronde zonnecellen en geleidende draden werden geappliqueerd. Met een stekker aan het uiteinde kon je elektriciteit genereren voor de koeling van medicijnen of het activeren van een waterkoker. Aan de andere kant van de stof hebben we tasjes voor condooms genaaid, waarna we over de hele oppervlakte voorlichtingstekeningen over hygiëne hebben afgedrukt. Je kunt de verschillende doeken, aan elkaar ritsen tot een tent of groot zeil.”
Foto: Tentoonstelling After Nature met motorisch op en neer bewegende vitrines voor Humbolt University Berlijn | Fotografie : Inside Outside
Ruimte voor authenticiteit
Wat Inside Outside’s landschapsprojecten betreft worden opdrachten vaak via competities verworven, wat een enorme investering vergt van alle betrokken partijen. Daarnaast zijn de zogeheten ‘uitvragen’ vaak tot in de details dicterend, wat de vrijheid voor de inschrijvende partijen niet bevordert. “Het moet allemaal binnen strikte veiligheids- en gebruiksvriendelijkheidskaders en budgetten, economisch, herkenbaar en transparant, waardoor alles op elkaar gaat lijken”, meent Blaisse.
“Ik mis de vrijheid, de ruimte voor authenticiteit, zodat je iets uitzonderlijks en vernieuwends kunt realiseren waar een stad of organisatie trots op kan zijn. Dat is wel gelukt met het park Biblioteca degli Alberi in Milaan, omdat we hand-in-hand met de gemeente en de ontwikkelaars hebben kunnen werken. Al is de veiligheidshysterie ook daar geland, want zelfs de struiken die het prachtige doolhof vormen mogen niet hoger groeien dan vijftig centimeter!”
Na zevenendertig jaar binnen- en buitenwerk zou Petra Blaisse de komende tijd maar wat graag een sabbatical nemen om dingen te ondernemen waar nooit tijd voor was: het bekijken van een groot aantal interessante tuinen en landschappen bijvoorbeeld, verspreid over de wereld – van Europa tot Zuid-Amerika, van Azië tot de verste uithoeken van Siberië. “Wishful thinking?”
Wil je meer weten over Petra Blaisse? Lees dan Dd Yearbook '22. Dd Yearbook wordt kosteloos verspreid onder ontwerpers en bureaus die zijn aangesloten bij de BNO. Niet-leden kunnen het boek hier bestellen voor 29,95 euro (incl. verzendkosten, factuur en BTW).