Wat maakt dit project zo bijzonder?
Dana: "Zelf vind ik het een bijzonder project omdat het een representatie is van een analoog medium - de ansichtkaart - in een overwegend digitale vorm, waar tijd en medium elkaar op een speelse en dynamische manier afwisselen.
|
Ansichtkaarten met een van oudsher statig karakter worden nu omgetoverd tot bewegende schermen, waarin een klassiek kader steeds wordt gevuld met breed uiteenlopend beeldmateriaal. Subtiele animaties brengen de ansichtkaarten tot leven, met her en der een knipoog naar hedendaagse beeldcultuur (zoals emoji’s of Instagram-achtige effecten), en ze bieden concreet inzicht in hoe typisch Nederlandse iconen in oude en hedendaagse beeldcultuur worden ingezet. De uitkomsten van mijn onderzoek en wat je terug kunt zien in de ansichtkaarten hebben mij veel inzichten gegeven en ook verrast. En het leuke aan het project vond ik dat ik het Zuiderzeegebied helemaal niet zo goed kende. Daarmee was ik zelf ook een beetje toerist in eigen land, wat voor mij super goed paste bij het project. |
Foto: Dana Dijkgraaf / Fotograaf: Barbara Medo
De eerste keer dat ik naar het Zuiderzeemuseum ging voor het project, reed ik over de Markerwaarddijk en trokken er drie windhozen over! Ja, dat was echt alsof ik in het buitenland was."
Wat was het doel van het project, en hoe draagt het ontwerp bij aan het bereiken ervan?
Dana: "Het project Groetjes uit de Zuiderzee! is een onderdeel van de groepstentoonstelling Must See in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. In deze tentoonstelling zijn 15 kunstenaars en ontwerpers gevraagd om op basis van een typisch Nederlands icoon een nieuw autonoom werk te maken. Het Zuiderzeemuseum staat namelijk in 2021 in het teken van toerisme. Hoe passend in een tijd van corona waar veel Nederlanders op vakantie gaan in eigen land?
Het icoon dat ik heb gekregen is de ansichtkaart. Het doel van het project is om inzichtelijk te maken wat de invloed van zoiets kleins als de ansichtkaart op het toeristische beeld van Nederland is geweest en nog steeds is. In de installatie Groetjes uit de Zuiderzee! zijn vijf levensgrote ansichtkaarten opgesteld met een voor- en achterzijde. Op de voorzijde wordt op iedere ansichtkaart een bepaald thema afgebeeld – thema’s die te bestempelen zijn als Nederlandse iconen in de toeristische industrie.
Foto: ‘Groetjes uit de Zuiderzee!’ in het Zuiderzeemuseum / Fotograaf: Dana Dijkgraaf
Allerlei soorten beelden worden met elkaar gemixt en wisselen elkaar af: oude foto’s, oude ingekleurde ansichtkaarten, oude videofragmenten, hedendaagse beeldmateriaal en ook reclame-uitingen als commercials en posters. Zo wordt duidelijk dat steeds dezelfde iconen in verschillende media te zien zijn. En niet alleen vroeger, maar nu nog steeds. Zo zie je dat bijvoorbeeld 'ouderwetse' streek klederdracht eerst in oude foto’s en ansichtkaarten te zien waren, maar dat het nog steeds een belangrijk icoon is waar Nederland vandaag mee pronkt via hedendaagse ansichtkaarten of als een must-see activiteit is bestempeld op Tripadvisor."
Kun je iets vertellen over het proces?
Dana: "Ik ben het project begonnen met een groot onderzoek: naar de ansichtkaart en haar geschiedenis en rol als visuele vertegenwoordiger van Nederland. Ook heb ik het depot van het museum bezocht en veel ansichtkaarten zorgvuldig met handschoenen bekeken. Vanuit het grote onderzoek heb ik het stapsgewijs teruggebracht naar vijf ansichtkaarten met ieder een eigen thema die tevens een link hadden met de rest van de expositie en voor mij belangrijk waren in de context.
|
Verder ben ik ook zelf dagjes weggeweest in het Zuiderzeegebied om te kijken wat voor soort beeldcultuur ik tegenkwam. Als je namelijk Nederland invoert in de zoekmachines van grote stock-aanbieders, vind je al gauw koeien, klompen, tulpen en windmolens. Waar sommige dingen voor ons allang outdated zijn en niet meer worden gebruikt, wordt het in de toeristische beeldcultuur nog vol ingezet. Tijdens het proces heb ik veel gehad aan het sparren met de curator van Must See – Anne van der Zwaag - en met de mensen van het museum zelf, |
waaronder ook de collectiebeheerder en curator André Groeneveld. Zij stelden scherpe vragen en hielpen mij om het project nog beter te maken. En ook de tussentijdse presentaties met de mede-exposanten waren erg inspirerend en waardevol.
Anne van der Zwaag ben ik extra dankbaar omdat zij mij bij het project heeft gevraagd en uitgenodigd om een multimedia-installatie neer te zetten op grote schaal. Iets wat ik wist dat ik wel zou kunnen, maar nog niet op zo’n grote schaal heb kunnen doen. Dat maakt voor mij persoonlijk het project extra waardevol en bijzonder. En sowieso was het fantastisch om het archief van het Zuiderzeemuseum in te duiken en het vervolgens te linken met hedendaagse beeldcultuur."
En van welke financieringsvorm heb je gebruik gemaakt, en waarom?
Dana: "Het museum heeft alle makers een gelijke vergoeding gegeven voor het maken van het werk. En ik heb vervolgens zelf binnen die vergoeding een begroting gemaakt, beheerd en daaruit de gehele productie van de installatie betaald. Het museum zelf is in de expositie ondersteund door o.a. Stichting Stokroos en de Vriendenloterij. En daarnaast heb ik veel makers en rechthebbenden van beeldmateriaal benaderd met de vraag of ik hun beeld mocht gebruiken voor de tentoonstelling, waar bijna iedereen met plezier toestemming voor heeft gegeven."
Foto: ‘Groetjes uit de Zuiderzee!’ in het Zuiderzeemuseum / Fotograaf: Dana Dijkgraaf
Wat waren de meevallers, valkuilen of tegenslagen?
Dana: "Wat mij te binnen schiet bij deze vraag, is dat de vertaling van het ontwerpen op schaal naar de fysieke uitwerking in het echt, ontzettend mooi is uitgevallen. Ik twijfelde soms of het wel goed paste in de ruimte. Ik heb tijdens het proces o.a. gewerkt met een architect voor 3D-renders, nauw contact gehad met mijn audiovisuele partner en testen op maat gemaakt. Dat heeft ervoor gezorgd dat het allemaal soepel en goed is verlopen. Het was wel even zoeken hoe autonoom de installatie kon zijn en hoe 'informerend'."
Wat kunnen andere ontwerpers hiervan leren?
Dana: "Ik ben zeker tevreden met waar ik nu sta. Heel blij en dankbaar ook. Mijn advies? Volg je hart en intuïtie. Het klinkt misschien een beetje cheesy, maar ik geloof dat als je doet wat je leuk vindt en waar je hart ligt, dat je dan de opdrachtgevers en projecten aantrekt die echt bij je passen. En daarmee zet je de ontwikkeling voort die bij je past en waarin je echt kan floreren."
Gif: ‘Groetjes uit de Zuiderzee!’ in het Zuiderzeemuseum door Dana Dijkgraaf
Heb jij ook bijzonder werk gemaakt dat je met de community wilt delen? Laat het ons weten! Stuur een email naar website@bno.nl.