Wat is Werkplaats 2040 en hoe kwam het idee tot stand?
Roos: “De wereld om ons heen verandert snel. Bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid willen we beleid maken dat blijft aansluiten bij de leefwereld van mensen, nu en in de toekomst. Dat geldt ook voor de toekomst van werk. Daarbij werken we samen met de mensen voor wie het beleid bedoeld is. De installatie Werkplaats 2040 is een van de manieren waarop we met mensen denken en praten over de toekomst.
Creatieve professionals, zoals ontwerpers, kunnen met hun verbeeldingskracht en het samenbrengen van perspectieven een belangrijke bijdrage leveren aan de aanpak van complexe maatschappelijke vraagstukken. In samenwerking met ontwerpbureaus Futurall en Komovo hebben we een maatschappelijke dialoog over de toekomst vormgegeven, die in oktober van start ging tijdens de Dutch Design Week.”
Foto: Werkplaats 2040 tijdens DDW 2024 | Fotograaf: Puck Kroon
Eva: “Die maatschappelijke dialoog wordt mogelijk in de installatie Werkplaats 2040. Aan vier bureaus stap je even in verschillende werelden, omringd door alledaagse voorwerpen uit 2040. Hiermee nodigen we bezoekers uit om na te denken over de toekomst van hun werkende leven. Heb je behoefte aan meer flexibiliteit, of juist aan zekerheid? Hoe worden je belangen als werkende straks vertegenwoordigd? En wie zorgt er in de toekomst voor een vangnet als het tegenzit?”
Hoe hebben jullie samen met het ministerie van SZW het ontwikkelproces aangepakt?
Foto: Bureau Eigenhandige Samenleving | Fotograaf: Puck Kroon
|
Ties: “We hebben intensief samengewerkt met het innovatieteam en beleidsmakers van het ministerie. We voerden toekomstonderzoek uit en schetsten gezamenlijk scenario’s, die we vervolgens tot leven brachten met speculatief ontwerp. Daarnaast hebben we de ervaring van de maatschappelijke dialoog vormgegeven. Deze dialoog is ontworpen om enerzijds open gesprekken over de brede toekomst van werk mogelijk te maken en anderzijds discussies over meer concrete beleidsthema’s te faciliteren.” |
Waren er uitdagingen tijdens de samenwerking?
Ties: “Een uitdaging in de samenwerking was de openheid van het ontwerpproces. Van tevoren was niet precies duidelijk wat het eindresultaat zou worden, terwijl een ministerie juist waarde hecht aan zekerheid. Gelukkig bleek het innovatieteam een uitstekende partner, die vertrouwen gaf. Belangrijk hierbij waren de workshops, waarin we samen richting gaven aan het project, en het intensieve contact over de keuzes voor de installatie. Dit project was echt een teaminspanning, waarbij open communicatie heel belangrijk was.”
Foto: Bureau Regel Rijk | Fotograaf: Puck Kroon
Hoe hebben jullie de scenario’s vormgegeven en welke elementen zijn gebruikt om de toekomst van werk tastbaar te maken?
|
Eva: “We hebben rijke scenario’s ontwikkeld, gebaseerd op onze analyse van maatschappelijke ontwikkelingen rondom werk. Om deze scenario’s tot leven te brengen, bedachten we het concept van bureaus die afkomstig lijken uit die toekomstige werelden. Elk bureau bevat alledaagse objecten die een goed beeld geven van mogelijke toekomsten, terwijl er voldoende ruimte blijft voor interpretatie. Zo vind je op het bureau Service Staat een capsule met microstudiepunten, verdiend door je bij te scholen voor een baan die de overheid voor je heeft gevonden. |
Foto: Bureau Service Staat | Fotograaf: Puck Kroon
Op het bureau Regel Rijk ligt een dik Vast Contract met daarop je werkgeversnummer. In bureau Eigenhandige Samenleving staat de Pensioen Klok, die je eraan herinnert om een financiële buffer op te bouwen voor onverwachte situaties. En in bureau Wij Maatschappij ontdek je het Demo-Device 3000-P2, waarmee je kunt stemmen binnen je gemeenschap.”
Wat voor reacties hebben jullie ontvangen tijdens de Dutch Design Week?
Eva: “Wat ik heel mooi vond om te zien was de moeite die bezoekers namen, ondanks alle indrukken op de DDW, om uitgebreid en persoonlijk mee te denken over de toekomst van werk. We hebben uiteindelijk naar schatting meer dan 600 schriftelijke reflecties ontvangen en 300 gesprekken gevoerd.
Fotograaf: Puck Kroon
Wat opviel, was de grote variëteit aan gedachten en meningen. Elk toekomstscenario had positieve reacties van de ene bezoeker en juist bedenkingen van de ander. Dit hielp ons, maar ook de beleidsmakers, om onze aannames ter discussie te stellen en open te staan voor de diversiteit van meningen onder burgers. Dit inzicht is al heel waardevol!
Inhoudelijk zagen we ook veel interessante reacties. De meningen waren verdeeld over het bureau Eigenhandige Samenleving, een wereld waarin mensen zelfstandig zijn met de verantwoordelijkheid voor eigen zekerheid. Wel was iedereen het erover eens dat kwetsbare mensen in deze wereld onvoldoende ondersteund zouden worden. Dat is interessant, omdat het aantal zelfstandigen in Nederland steeds groter wordt. Is dat wel geschikt voor ieder van hen? En is het beleid hierop afgestemd? Deze en andere inzichten uit de analyse kunnen helpen om beleid passend en toekomstbestendig te maken.”
Hoe zorgen jullie ervoor dat de dialoog die wordt gestart tijdens Werkplaats 2040 verder leeft en beleidsmakers inspireert na de expositie?
Ties: “Gedurende het proces hebben we veel tijd gestoken in het opbouwen van relaties met beleidsmakers die deze methode misschien nog niet kenden, maar er wel veel baat bij kunnen hebben. Daarmee hebben we ervoor gezorgd dat er draagvlak is gecreëerd voor deze werkwijze en de inzichten uit de maatschappelijke dialoog. Deze beleidsmakers waren betrokken bij het ontwikkelproces en hebben zelf deelgenomen aan de maatschappelijke dialoog tijdens de Dutch Design Week.”
Foto: Bureau Wij Maatschappij | Fotograaf: Puck Kroon
Roos: “ Werkplaats 2040 zal op meerdere locaties staan om andere stemmen te horen dan die op de DDW. Daarvoor nemen we natuurlijk weer beleidsmakers mee om in gesprek te blijven met mensen. Het is belangrijk om de inzichten uit de maatschappelijke dialoog goed te integreren in het beleid. Daarnaast onderzoeken we hoe we de methode van toekomstgerichte publieke dialogen kunnen borgen in de beleidsprocessen.”
Werken jullie momenteel aan vergelijkbare projecten waarin de maatschappelijke toekomst dialoog een rol speelt?
Eva: “Zeker! In een project samen met het Fitzwilliam Museum in Cambridge experimenteren we momenteel met nieuwe dialoogvormen. Ons doel is om mensen op een diepere, meer persoonlijke manier te betrekken bij klimaatvraagstukken. Samen met jongeren verkennen we het rijke verleden van de regio, op zoek naar inspiratie om gezamenlijke visies te schetsen voor een leefbare en klimaatvriendelijke toekomst.”
Ties: “In al onze projecten proberen we samen met een diverse groep mensen te praten over de toekomst. We onderzoeken hoe mensen een zorgzame samenleving zien, in verschillende domeinen zoals werk, zorg en groen in de stad. Zo zijn we bezig met Ont-wikkel de Zorg, waarin we samen met zorgprofessionals en ervaringsdeskundigen speculatieve toekomstscenario’s voor het zorgsysteem ontwikkelen. Tegelijkertijd vinden we het belangrijk om in het hier en nu te experimenteren met die mogelijke toekomsten.”