Wat was het doel van het project?
“De Rotterdamse haven is de grootste haven van Europa. Een wereld op zichzelf: innovatief, complex en constant in beweging. De vraag was: hoe vertaal je deze dynamiek naar een ruimte waar bezoekers de haven niet alleen begrijpen, maar ook beleven?
De Port of Rotterdam wilde geen traditioneel informatiecentrum, maar een ontmoetingsplek waar verschillende publieksgroepen – van scholieren en studenten tot zakelijke bezoekers, internationale havenautoriteiten en beleidsmakers – elkaar letterlijk kruisen. Een plek waar kennis, ideeën en visies voor de toekomst van de haven gedeeld worden, juist nu thema’s als energietransitie en geopolitieke veranderingen urgenter zijn dan ooit.
Fotografie: Ossip van Duivenbode
Wat maakt Portlantis zo’n bijzondere ervaring voor bezoekers?
“Portlantis, gelegen op het uiterste punt van de Tweede Maasvlakte, wekt nieuwsgierigheid en dompelt bezoekers onder in de wereld van de haven. De vijf gedraaide volumes bieden op elke verdieping grote panoramavensters die een met spectaculair uitzichten op de haven en
Het kloppende hart is het 22 meter hoge atrium, waar een kinetische haveninstallatie en een interactieve havenmaquette de dynamiek van de haven belichaamt. Vanuit alle verdiepingen is deze dynamiek zichtbaar en voelbaar. Een rode buitentrap slingert langs het gebouw omhoog naar het publiek toegankelijke panoramadek een weids uitzicht biedt over de Noordzee, de kust en de haven.”
Fotografie: Ossip van Duivenbode (links) | Thijs Wolzak (rechts)
Wat maakt dit project zo bijzonder?
“Portlantis is een totaalervaring ontstaan vanuit nauwe samenwerking: tussen Port of Rotterdam (opdrachtgever), MVRDV (architectuur), Piet Harm Sterk (art direction, Bind) en Kossmanndejong (tentoonstellingsontwerp). En ook tussen contentontwikkelaars, ruimtelijk ontwerpers, grafisch ontwerpers, licht- en geluidsspecialisten, interactiedesigners, filmmakers en bouwers.
Vanaf het begin waren er gezamenlijke workshops en intensieve afstemmingafstemmingen om inhoud en vorm goed op elkaar te laten aansluiten. Het is een waar gesamtkunstwerk, waarin iedereen hand in hand werkt aan één samenhangend geheel, één verhaal. Om dit mogelijk te maken, is er een bijzondere procesgang gevolgd, waarbij het tentoonstellingsconcept voorafging aan de architectuur.
Fotografie: Ossip van Duivenbode
In onze beroepspraktijk wordt meestal eerst een architect uitgenodigd om het gebouw te ontwerpen. Pas daarna komen wij als tentoonstellingsontwerpers in beeld om de inhoud te ontwikkelen. Twee opeenvolgende processen die elkaar dan nog moeilijk kunnen versterken. Dit keer werkten we vanaf het begin samen met de opdrachtgever aan een concept voor het verhaal en de bezoekerservaring. Dit vormde de basis voor de architectenprijsvraag en het uiteindelijke ontwerp van MVRDV.
Het resultaat is een sterke en samenhangende ruimtelijke vertelling waarin bezoekers hun eigen reis kunnen maken. De tentoonstelling is ontworpen met autonome, interactieve installaties die in verband met elkaar staan maar in willekeurige volgorde te ervaren zijn. Voordat ze in Portlantis werden geïnstalleerd, werden er eerst bij tentoonstellingsbouwer Bruns proefopstellingen van de interactives gebouwd zodat ze konden worden getest.”
Fotografie: Ossip van Duivenbode
Wat waren de uitdagingen bij dit project?
“Portlantis is het resultaat van een lang en intensief proces – van de eerste ideeën in 2016 tot de opening in 2025. Een van de grootste uitdagingen was de invulling van het atrium die een verbindende rol moest spelen tussen de verschillende thema’s en ervaringen. Uiteindelijk ontstond het idee voor de kinetische installatie, maar het was een hele klus om een balans te vinden tussen esthetiek, veiligheid en onderhoud. Ook het tot een logisch geheel brengen van uiteenlopende verhaallijnen voor heel verschillende doelgroepen vergde van ons alle creatieve hens aan dek.
Uiteindelijk is het gelukt om een spannende ruimte te creëren waarin bezoekers niet alleen geïnformeerd worden, maar echt worden meegenomen in het verhaal van de haven. We zijn heel trots op het resultaat!”
Fotografie: Ossip van Duivenbode
Waar kunnen we jullie werk momenteel nog meer zien?
“Ons werk is op verschillende plekken te zien, zowel in Nederland als in het buitenland. In Nederland zijn we onder andere vertegenwoordigd in ARTIS Amsterdam, waar je onze bijdragen kunt vinden in Micropia en het Groote Museum. In het Wereldmuseum Amsterdam werkten we mee aan de tentoonstellingen Onze Koloniale Erfenis en Things that Matter. Verder hebben we vaste opstellingen gerealiseerd in het Grachtenhuis Amsterdam, NEMO Science Museum (Humania), Museum Sophiahof in Den Haag (Ons Land), Naturalis in Leiden (De Ontmoeting en De Dood), Museum van de Geest in Haarlem en het Nationaal Militair Museum in Soesterberg.
Fotografie: Ossip van Duivenbode
Ook internationaal is ons werk te zien. In Zwitserland maakten we de tijdelijke tentoonstelling Health in Stapferhaus Lenzburg en werkten we aan de vaste opstelling in het Communicatiemuseum Bern. In het Verenigd Koninkrijk zijn we betrokken bij Project What If? in We The Curious Bristol en The War Rooms in The Story of Emily, St Ives Liskeard. Verder vind je ons werk in The House of Artisans in Abu Dhabi en het Nationaal Maritiem Museum in Helsingør, Denemarken.”
Fotografie: Ossip van Duivenbode
Colofon
Opdrachtgever: Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Creative management: Piet-Harm Sterk (BIND), Eileen Niks (Havenbedrijf Rotterdam)
Architect: MVRDV
Ruimtelijk en grafisch ontwerp tentoonstellingen: Kossmanndejong
Bouw tentoonstelling: Bruns
Lichtontwerp: HeinzLoopstra
AV-hardware: SemMika, AtaTech
Interactives en app: Shosho, IJsfontein, YIPP, VSTEP, Mevea, Siemens, Harborn
Vele anderen.