Prototyping the Future

Tekst: Natasja Admiraal

Beeld: Gees Voorhees

Design is de taal van de tijdgeest. Dat ontdekte Christine Boland al vroeg in haar carrière. Ze noemt zichzelf tijdgeestanalist: nieuwsgierig naar wat mensen drijft, analyseert ze wat er nú gebeurt, waarom en wat de impact is op de toekomst. Voor de podcastserie Designers Inc. gaat ze in gesprek met Roel Stavorinus over de kracht van design in onzekere tijden. “Er is veel uit balans in de wereld, dus juist nu hebben we ontwerpers keihard nodig.”

Hoe manifesteert die onzekerheid zich?

CB: ‘Kijk maar eens om je heen. Er is zoveel ongewis, niemand weet waar het met de wereld naartoe gaat. Dat is iets waar wij als mensen – getraind om te geloven dat het leven maakbaar is, dat je alles aan jezelf te danken hebt – moeilijk mee om kunnen gaan. Maar de realiteit haalt ons in, we zien bestaande systemen vastlopen. Zo is het fast fashion-systeem niet langer houdbaar. Tegelijkertijd gloort er hoop in de vorm van een nieuw systeem. 

RS: Wat voor effect heeft dit op mensen?

CB: We zijn letterlijk ‘in verwachting’ van de toekomst en dat zorgt voor versplintering in de samenleving. De mensen die nu aan de macht zijn, verzetten zich tegen die toekomst. Macht gaat over weerstand. Kijk maar naar het wereldtoneel, naar het nostalgisch nationalisme dat zich aandient in de politiek. De huidige tijdgeest is een ware krachtmeting: enerzijds hebben we te maken met de macht die alles bij het oude wil houden, anderzijds met de kracht van vernieuwing. Ontwerpers vallen meestal in die laatste categorie: zij zijn altijd op zoek naar het nieuwe, naar oplossingen voor de problemen waarin we terecht zijn gekomen.

Wat weerhoudt organisaties om stappen vooruit te zetten?

CB: Zoals ik al zei: de lobby om vast te willen houden aan het oude systeem, maakt het ingewikkeld om vernieuwing door te voeren. Veel bedrijven willen maar wat graag de weg bewandelen naar duurzaamheid en circulariteit. Maar die weg is vol hobbels en obstakels: onderweg kom je het ene na het andere dilemma tegen. Ik zie een hoop bedrijven daarmee worstelen. En weet je wat me daarbij opvalt? Dat de bedrijven die zich het meest consequent bezighouden met duurzaamheid, ook het meest open zijn over de complexiteit daarvan.

Het thema van het Dd Yearbook is (Off) Balance. Ik denk dat we het erover eens zijn dat er veel uit balans is in de wereld. Maar die ‘ondertussenheid’ waar jij het over hebt, lijkt mij tegelijkertijd ook zeer vruchtbare grond voor ontwerpers om inspiratie uit te halen.

CB: Absoluut. Er is werk aan de winkel: we hebben onder meer bezieling, sensitiviteit en samenwerking nodig. De balans tussen het masculiene en het feminiene moet hersteld worden. Tussen consumeren en weggooien. Tussen wat we nemen van de aarde en wat we geven. Maar: honderd procent in balans bestaat niet. Om die reden werk ik in mijn eigen projecten graag met een ‘dilemma-dashboard’. Een methode voor merken en ontwerpers om hun duurzame ambities en hun DNA te verenigen. Daarbij zijn er verschillende knoppen om aan te draaien. Maar, net als bij een mengpaneel, zullen die knoppen nooit allemaal in het midden staan. Disbalans is een gegeven, zolang er maar ruimte is voor dynamiek.

Is het niet bijna jammer als die vruchtbare tijd straks achter ons ligt?

Welke rol kunnen ontwerpers spelen in de huidige tijdgeest? In jouw recente publicatie spreek je over ‘imagineering’.

CB: Dat is inderdaad de titel van mijn halfjaarlijkse Design Language-trendanalyse. Daarin laat ik zien welke vormentaal de toon zet in lifestyle, fashion, interieur, retail en visual merchandising. Imagineering is een samentrekking van ‘imagination’ en ‘engineering’. Voeg verbeelding en techniek samen en je krijgt de meest spannende, fantasievolle resultaten. Wat wij nodig hebben van ontwerpers, is dat zij verbeeldingskracht aanwenden om ons te laten zien hoe de toekomst eruit gaat zien. Prototyping possible futures. 

Ik dacht dat ik de term ‘imagineering’ zelf had bedacht. Maar toen heb ik toch even gegoogled, en wat bleek? Dit begrip werd al tijdens de Tweede Wereldoorlog geïntroduceerd door een Amerikaanse aluminiumproducent. De directie wilde voorbereid zijn op marktontwikkelingen na de oorlog, als de vraag naar wapens, en dus naar aluminium, zou afnemen. Imagineering staat voor: eerst je fantasie de vrije loop laten en dit vervolgens ontwikkelen tot iets bruikbaars. Een ander belangrijk aspect is dat ontwerpers moeten beseffen dat het voor grote bedrijven óók een onzekere tijd is, dus dat je daarin een belangrijke rol kunt spelen en dat je die naar je toe kunt trekken.