Op welk punt begon je na te denken over later? En waarom was dat?

“Poeh… op welk punt? Al op jonge leeftijd had ik een gezin te onderhouden, terwijl ik nog wilde starten met een studie aan de Rietveld Academie. Tegelijkertijd moest mijn partner zich vanwege ziekte onverwacht omscholen. We besloten beide een avondopleiding te volgen en overdag te werken om rond te komen, vaak op basis van tijdelijke contracten. 

Na het afronden van onze opleidingen bleven we geconfronteerd worden met tijdelijke arbeidscontracten. We leerden al snel dat een arbeidscontract geen levenslange zekerheid bood, zoals dat eerder voor onze ouders vaak wel gebruikelijk was. Dit inzicht bracht ons tot het besef dat we op elk moment in ons leven opnieuw moesten kunnen beginnen. Of zoals wij het formuleerden: ‘ongeacht de omstandigheden in staat zijn om weer vanaf nul te kunnen starten.’

Deze mentaliteit leidde tot het besluit om in principe geen leningen aan te gaan, zelfs niet voor een woning. Leningen maken je afhankelijk en kunnen ‘terug naar nul’ in de weg staan. Met dit in gedachten, waren we ervan overtuigd dat we het op elk moment in ons leven zowel als werknemer als eigen ondernemer zouden kunnen redden.” 

Hoe had je jouw pensioen geregeld?

“Halverwege mijn dertigste startte mijn pensioenopbouw via mijn werkgevers. Ongeveer tien jaar later werd ik partner bij Eden, waardoor ik als zelfstandig ondernemer mijn eigen pensioen moest regelen. Het afsluiten van een pensioenregeling bij een pensioenfonds zou aanzienlijke kosten met zich meebrengen, dus besloot ik een andere weg te bewandelen.

In eerste instantie begon ik geld opzij te leggen. Na enkele jaren van serieus sparen, investeerde ik in een woning om gemeubileerd te verhuren. Na nog eens enkele jaren van gedegen sparen herhaalde ik dit proces en kocht daarnaast mijn eigen huis. De eerste woning zonder hypotheek en die tweede met een kleine hypotheek, die ik binnen enkele jaren afloste. De huurinkomsten werden apart gezet voor de toekomst. 

Op dit moment verhuur ik nog steeds één woning en enkele jaren geleden ben ik verhuisd naar een knusse, kleinere woning. Nu, op 68-jarige leeftijd, geniet ik van een comfortabel leven met mijn AOW, een beetje pensioen en de maandelijkse huurinkomsten.”

Heb je de studio overgedragen of verkocht of ….. ? En hoe verliep dat proces?

“firMM information design bevindt zich in de laatste fase van afronding. Gedurende de afgelopen twaalf jaar heeft firMM langdurige en omvangrijke contracten gehad met één enkele opdrachtgever. Dit heeft geleid tot periodes waarin we veel personeel moesten aantrekken en/of samenwerken met andere bedrijven, afgewisseld met tijden waarin we met een klein team werkten.

In 2018 ging firMM met dezelfde opdrachtgever opnieuw een grote overeenkomst aan, ditmaal in samenwerking met OSAGE. Het doel was om gedurende enkele jaren de specifieke kennis van firMM met betrekking tot dit project over te dragen aan deze professionele partij. Niet lang daarna verliet één van de twee partners van firMM het bedrijf en startte een nieuw bedrijf, firMM communicatie.

OSAGE en firMM information design bleven tot halverwege 2023 nauw samenwerken. Stapsgewijs werden steeds meer werkzaamheden door firMM overgedragen aan OSAGE, totdat OSAGE het project uiteindelijk zelfstandig aankon. Sinds juni van dit jaar heeft firMM dan ook geen lopende verplichtingen meer en wordt het bedrijf definitief beëindigd.”

Hoe heb je jouw werk gearchiveerd?

“Het werk dat bij Eden is ontwikkeld, is voornamelijk daar op kantoor gearchiveerd. Een klein deel ervan staat op mijn privé-server. Het werk bij firMM is allemaal digitaal gearchiveerd en op aparte servers opgeslagen, de afgelopen jaren op de servers bij OSAGE.”

Zou je dingen anders hebben aangepakt met de kennis van nu? Wat raadt je andere ontwerpers aan?

“Terugblikkend op hoe mijn loopbaan is verlopen en de (on)mogelijkheden die zich op dat pad voordeden, zou ik mijn aanpak van het pensioenopbouw niet anders hebben ingevuld. Desondanks ben ik een voorstander van collectieve pensioenregelingen. Dit geldt niet alleen voor werknemers, maar ook voor zzp’ers, of eigenlijk voor alle ondernemers.

Als ik mijn loopbaan in deze tijd zou starten, zou ik mij zo vroeg mogelijk aansluiten bij zo'n regeling. Samen sta je sterker dan alleen. Nu mag ik het dan wel goed geregeld hebben, maar ik realiseer me ook dat het leven me heel wat kansen en geluk heeft geboden. Dat had net zo goed anders kunnen uitpakken.”

Wat mis je van jouw ontwerpjaren?

“Als ik eerlijk ben, dan mis ik niets. Wel vraag ik me af, als ik tegenwoordig formulieren van de overheid voorbij zie komen, of we niet stil blijven staan op het gebied van gebruiksgemak en begrijpelijkheid. Of erger nog; of we zelfs niet achteruitgaan. Op zulke momenten jeuken mijn handen om het weer op te pakken.”

Wat doe je nu?

“Ik heb het nog steeds druk. Niet zoals tijdens mijn ontwerpjaren, maar toch. Zo klus ik twee dagen per week op Fort Vijfhuizen, een van de forten van de Stelling van Amsterdam. Ook werk ik al enige tijd samen met grafisch ontwerper Erwin Slaats aan een nieuw project, dat wij ‘de Kijkdozen’ noemen. Of het ons lukt om er een marktwaardig product van te maken blijft spannend, maar we werken er met plezier aan. Verder heb ik nog meer te doen, maar ben ik regelmatig ook gewoon lui.”

Dossier Later

Dit artikel is onderdeel van het dossier Later, speciaal samengesteld om je als ontwerper te ondersteunen bij het verkennen van zaken zoals herpositioneren, met pensioen gaan, stoppen of juist doorgaan met werken, het archiveren van je werk en de mogelijke overdracht van je studio. Het biedt praktisch advies, inspirerende verhalen en nuttige workshops, zodat je vol vertrouwen je toekomst kunt plannen en vormgeven.