Interview door Viveka van de Vliet | Fotografie: Mike Bink

Op de bijzondere studio locatie, een door Tinker Imagineers verbouwde schuilkerk, hangen de wanden van een zijkamertje vol met ‘making off’ foto’s. Experience design betekent voor Paul van Houten namelijk ook dat je eerst zelf gaat kijken en ervaren, voordat je begint aan een opdracht.

Zo zien we hem onder een enorm skelet van een walvis staan en ligt hij in een ziekenhuisbed, om de ruimte door de ogen van een ziek kind te ervaren. Dit helpt hem om de beste beslissingen te nemen voor een ontwerp. Ook gaat hij graag naar de fabriek of werkplaats waar de ontwerpen worden gebouwd en getest. “Als je live op decorstukken projecteert, weet je pas of een ontwerp daadwerkelijk werkt. Je komt tegenvallende dingen tegen, maar ook verrassingen.”

Tinker imagineers bestaat uit 27 medewerkers in uiteenlopende disciplines – van filmmakers, ruimtelijk en grafisch ontwerpers en animatie-, motion- en productdesigners, tot historici en contentmakers. Daarnaast hebben beide oprichters een achtergrond in Artificial Intelligence. Paul van Houten die na de Design Academy Eindhoven bij verschillende ontwerpbureaus werkte, is inmiddels al twaalf jaar bij Tinker imagineers werkzaam als ruimtelijk ontwerper.

“Wij zijn de regisseurs van de bezoekersreis van een bepaalde plek. Wij willen zorgen dat de mensen uit hun comfortzone stappen. Moeilijke verhalen worden niet geschuwd, want we willen dat die ervaring ze iets leert, dat ze een eerlijker en breder verhaal horen, dat ze een zodanige reis doormaken dat ze zelfs veranderen”, zegt de ruimtelijk ontwerper.

“Dat begint al bij de aankomst, het parkeren, de ontvangst, een vriendelijke garderobemedewerker. Als bezoekers zich comfortabel voelen, staan ze meer open voor informatie, die we dan weer zorgvuldig afwisselen met een mogelijkheid om te reflecteren en na te praten. Daarom is het zo belangrijk dat we vanaf het begin van vaak complexe, chaotische opdrachten met de opdrachtgever en de architect samenwerken. Het zijn gezamenlijke projecten waarbij onze verhaallijnen het gebouw dicteren.” 

Architectenbureau Inbo was al langer met Kamp Amersfoort in gesprek over een nieuw museumgebouw. Tinker zou de ruimtes inrichten. “Het herontwerp van het gebouw was mooi, maar wij misten de aandacht voor de mens”, zegt van Houten. “Het gaat ten slotte over de gevangenen in dit concentratiekamp tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Ook de binnenplaats was benaderd als een architectonische ruimte, terwijl op die plek het appèl was waar de gevangenen werden gestraft,” vertelt hij. “Dat was een moment van chaos voor alle betrokken partijen, want het project dat al jaren bezig was, gooiden we om en begonnen helemaal opnieuw.

Het gebouw met museum werd verplaatst naar onder de grond en verbonden met de er bovengelegen binnenplaats”, vertelt de ruimtelijk ontwerper. “Het werd, net als veel andere projecten, een Gesamtkunstwerk tussen de architect, de landschapsarchitect Juurlink + Geluk en Tinker imagineers.” 

Onderdeel van zo'n ontwerpproces is vaak het maken van een bidboek, vertelt Van Houten, terwijl hij prachtige boekwerken laat zien die op tafel zijn uitgestald. Voor Tinker vormen bidboeken het fundament voor het ontwerp en het ontwerpproces waarin de sfeer, materialen, foto’s en referenties aan andere musea of plekken worden beschreven. “Zolang je dit vertrekpunt in alle fases volgt, komt ondanks de chaos alles goed. Dat is het motto van het bureau.”

In opdracht van Varde Museerne (dat meerdere musea in Denemarken heeft), bouwde het Deense architectenbureau BIG het veelgeprezen Tirpitz Museum dat verscholen ligt in het duinlandschap vlak bij de bunkers, met incisies van glas om buitenlicht binnen te laten.

Omdat ze in Denemarken geen bureau kenden met de juiste expertise, kwamen ze bij Tinker uit. Passend bij het ritme van het gebouw en de omgeving buiten, heeft het bureau vier tentoonstellingsruimtes gecreëerd met een eigen ritme: eb en vloed, dag en nacht, goed en slecht, warm en koud. 

­­Zo vertelt de ruimte ‘West Coast Stories’ (eb en vloed) een verhaal over de lokale geschiedenis. In de zaal heeft Tinker een 4D-theater gerealiseerd dat de bezoeker één keer per uur meeneemt, al dan niet zittend in de reddingsboot, in een verhaal over het duinlandschap en de zee, met levensechte projecties op de muren en zoeklampen die scherp licht en schaduw over de zaal uitstrooien.

Intussen ontwikkelt het vak zich verder. “We moeten concurreren met de vetste games, films, VR-belevingen”, merkt Van Houten op. “Maar neem Kamp Amersfoort: als bezoeker sta je echt op de plek waar het appèl was. De reis naar de locatie, je fysieke aanwezigheid, de gesprekken die je voert, de indrukken die je opdoet, de geluiden en zelfs of je het warm of koud hebt, spelen een rol bij de beleving. Hoewel mensen verwend zijn door het aanbod, een spelletje op je scherm kan hier echt niet tegenop”, is zijn overtuiging.

Wil je meer weten over Tinker Imagineers? Lees dan Dd Yearbook '22. Dd Yearbook wordt kosteloos verspreid onder ontwerpers en bureaus die zijn aangesloten bij de BNO. Niet-leden kunnen het boek hier bestellen voor 29,95 euro (incl. verzendkosten, factuur en BTW).