Afgelopen weken zijn grote stappen gezet naar regelgeving over Artificial Intelligence (AI). Ruim twee jaar geleden presenteerde de Europese Commissie al een voorstel voor een AI Act. Echter gaf de grote opmars die AI het afgelopen jaar maakte, aanleiding om het huidige wetsvoorstel voor een AI Act aan te scherpen en het wetgevingsproces in volle gang te zetten. Goed nieuws, want in de nieuwe aanscherpingen is gedacht aan de belangen van auteursrechthebbenden en dus ontwerpers.
Doel van het oorspronkelijke voorstel is dat AI op een ethisch verantwoorde en veilige manier wordt ontwikkeld en gebruikt. Zo zullen AI-systemen, afhankelijk van de risico’s die ze dragen, aan strenge regels onderworpen worden. Een nieuwe en belangrijke toevoeging ten aanzien van het oorspronkelijke voorstel is dat foundation models, de basismodellen waar veel generatieve AI-tools zoals ChatGPT en DALL.E op werken, ook aan strikte eisen zullen moeten voldoen. Dit was eerder niet voorzien en wordt nu opgenomen in artikel 28b van het gewijzigde voorstel.
Transparantie en auteursrechten
Veel AI-tools, zoals Midjourney en DALL.E, functioneren door auteursrechtelijk beschermd materiaal als trainingsdata te gebruiken. Dit zonder toestemming van de rechthebbende. De wijzigingen in het voorstel gaan erin voorzien dat verstrekkers van deze tools gebaseerd op foundation models transparant moeten zijn over welk auteursrechtelijk beschermd materiaal wordt gebruikt door een AI-systeem. Een toevoeging die welkom is!
Concreet zullen verstrekkers van generatieve AI-tools dit openbaar moeten maken. Daarbij moeten rechthebbenden de mogelijkheid krijgen hun werken uit een AI-model te laten verwijderen. Verder verplichten de wijzigingen in het voorstel dat foundation models dusdanig worden ingericht, zodat voorkomen wordt dat een tool inbreuk makende werken genereert.
Overigens strekt momenteel een recente en belangrijke auteursrechtrichtlijn ertoe dat rechthebbenden al de mogelijkheid hebben het gebruik van beschermd materiaal voor commerciële trainingsdoeleinden te verbieden. Zie daarover ook ons Dossier Artificial Intelligence. Groot verschil tussen de mogelijkheden die de wet nu biedt en de beoogde wijzigingen in het wetsvoorstel, is dat de verantwoordelijkheid om auteursrechten te respecteren, volledig wordt neergelegd bij de verstrekkers van AI-Tools. Ontwerpers zullen daardoor concreter en makkelijker hun rechten kunnen handhaven!
Wetgevingsproces in volle gang
Halverwege deze maand zal het Europees Parlement stemmen over het voorstel. Daarna zal het voorstel door verschillende Europese instanties verder uitgewerkt en uit onderhandeld worden. Hoewel nog niets zeker is, is de verwachting dat de AI Act begin volgend jaar in werking treedt. Hierbij speelt nog de vraag wanneer verstrekkers van AI-systemen uiteindelijk aan de nieuwe wetgeving zullen moeten voldoen. Vaak wordt een implementatietermijn gehanteerd.
De Europese koepelorganisatie EVA (European Visual Artists) heeft onlangs een belangrijk statement uitgebracht dat de lobby over AI-regelgeving versterkt. Belangrijk punt in dit statement is de roep om gestandaardiseerde mogelijkheden voor rechthebbenden om hun werk uit AI-databases te laten verwijderen. Iets wat wij vanuit de BNO toejuichen en ondersteunen.
Onze partner Pictoright, waarmee de BNO nauw samenwerkt, is via EVA betrokken bij het wetgevingsproces omtrent AI. Daarnaast werkt de BNO ook intensief samen met haar partners van de Federatie Beeldrechten. Dit om te onderzoeken wat wij concreet kunnen betekenen voor ontwerpers met betrekking tot AI en om de positie van makers te versterken.
Heb je vragen over dit onderwerp of over het gebruik van AI in jouw ontwerppraktijk? Neem dan contact op met onze juristen.