Materiaal waar geen auteursrecht op rust
De open calls en ontwerpwedstrijden vliegen je om de oren. Juist in deze coronatijd zijn overheden op zoek naar oplossingen voor de anderhalvemetermaatschappij en ontwikkelt het bedrijfsleven nieuwe producten. Een effectieve manier om snel tot nieuwe oplossingen of producten te komen is door een wedstrijd uit te zetten. Zo kunnen bedrijven en organisaties in korte tijd heel veel ontwerpers bereiken en die zijn vaak heel enthousiast over deelname aan zo’n wedstrijd. De vraag is echter of er ook dingen zijn waar je op zou moeten letten bij het deelnemen aan een wedstrijd.
Ontwerpers weten dat het ontwerpproces uit verschillende fases bestaat. Zo start je met onderzoek, structureer je vervolgens je gedachtes, ontstaan de eerste schetsen, bouw je een prototype, test je je ontwerp, herzie je je ontwerp, etc. Pas in de laatste fase zie je het daadwerkelijke resultaat. Opdrachtgevers kennen deze fases vaak niet en realiseren zich zelden hoeveel werk er in een goed ontwerp zit. Het uitvragen van goede ideeën of ontwerpen is dus niet zomaar wat. Als alle uren in het ontwerpproces betaald worden is dat een flinke investering, mits je daar natuurlijk een ontwerpwedstrijd van maakt.
Geen vergoeding
Doe je als ontwerper mee aan een wedstrijd, dan krijg je daar (vaak) geen vergoeding voor. Ook komt het geregeld voor dat je, wanneer je wint, jouw intellectuele eigendomsrechten, waaronder auteursrechten, ook nog eens moet afstaan. Een eenvoudige manier voor opdrachtgevers om snel en goedkoop tot nieuwe oplossingen of producten te komen. Helaas zien we deze praktijk vaak voorkomen, ook bij grote bedrijven en overheidsinstanties.
Het is dus belangrijk om voordat je meedoet aan een dergelijke wedstrijd goed naar de voorwaarden te kijken. Die zijn immers lang niet altijd in het voordeel van de ontwerper. Krijg je bijvoorbeeld een vergoeding voor je ontwerpuren? Blijven de intellectuele eigendomsrechten bij jou? Deel je mee in het succes van jouw product door middel van een royalty constructie? Word je naam vermeld? Bedenk van tevoren of je jouw creatie onder deze voorwaarden wilt afstaan of delen met een bedrijf of overheidsinstantie.
Kritisch kijken
Het blijft lastig om de organisaties die dit soort wedstrijden uitzetten hierop aan te spreken. Er schrijven zich namelijk ook iedere keer ontzettend veel ontwerpers is. Zolang ontwerpers akkoord blijven gaan met dit soort voorwaarden blijven dit soort wedstrijden bestaan.
Wij roepen ontwerpers op om kritisch te blijven kijken naar de voorwaarden van wedstrijden. Wees je bewust van wat jouw investering is en wat je mogelijk weggeeft. Spreek een bedrijf of organisatie er op aan als je het niet eens bent met de voorwaarden voor deelname.