Tekst door Sophie Tijssen
In deze reeks bracht Sophie Tijssen een bezoek aan de Academie Minerva in Groningen. Van 17 tot en met 22 juni toonden 140 afgestudeerde vormgevers, kunstenaars en docenten van verschillende disciplines hun eindexamenwerk in de historische fabriek De Toekomst.
Wat viel je op tijdens jouw bezoek aan deze afstudeerexpositie?
“Allereerst de voormalige strokartonfabriek De Toekomst, waar voor een tweede keer de afstudeerexpositie van Minerva werd georganiseerd. De unieke locatie deed, met zijn industriële uitstraling, grote historische ruimtes vol oude machines en stalen constructies, eer aan de afstudeerprojecten. Je kon je als bezoeker in de fabriek - die van boven tot onder gevuld was - met gemak een paar uur verliezen.
Toch was de expositie helder ingedeeld per discipline, ondersteund door consistente informatie over de projecten en verwijzingen naar de websites of sociale media-accounts van de afstudeerders. Verder liet de expositie een grote variëteit zien, zowel in benadering, context als materiaal.
Foto: fabriek De Toekomst | Fotografie: Sophie Tijssen
Hoewel het geen geheel nieuwe ontwikkeling is, valt het dit jaar op dat een toenemend aantal projecten een reflectie zijn van makers op hun genderidentiteit, etnische achtergrond, seksuele oriëntatie, of mentale en lichamelijke conflicten. Kortom, een intieme zoektocht naar zichzelf. Iets wat deze lichting, die een lange tijd in quarantaine heeft gezeten door de coronacrisis, en wellicht juist daarom, typeert. Toch ontmoeten kleine thema’s ook de grote. Je ziet visies van makers op thema’s als artificiële intelligentie, onze co-evolutionaire relatie met technologie en ecologische bedreigingen.”
Welke thema’s houdt deze nieuwe lichting afstudeerders bezig?
“Het lijkt erop, zoals Viveka van de Vliet ook schreef in haar Class of ’23, dat deze lichting, als tegenhanger van de technologische ontwikkelingen, een grote hang heeft naar ambachtelijkheid. Bovendien heerst er een tendens waarbij studenten teruggrijpen naar de schoonheid van het alledaagse, om zodoende niet voorbij te stevenen aan hetgeen we soms voor lief nemen. Niet alleen in de vorm van objecten of materiaal, zoals bezems, koffiekopjes, bubbeltjespapier, restafval of karton, maar ook in de vorm van handelingen.
Zo creëert Lora Yanakieva door middel van te reflecteren op alledaagse ervaringen, zoals romantische diners, familiefeesten en samenkomsten tussen vrienden. De terugkerende hint van nostalgie in haar werk weerspiegelt haar verlangen om intiem te zijn met de eenvoudige momenten van het leven.
Foto: Onbewust van Maartje Mulder | Fotografie: Maartje Mulder
Ook Maartje Mulder, afgestudeerd als docent beeldende kunst en vormgeving, heeft oog voor datgeen wat we onbewust als vanzelfsprekend beschouwen, namelijk handgebaren. Ze laat zich inspireren door mensen die praten, bellen, luisteren of zelfs niets doen. De onbewuste gebaren vertalen communicatie, emoties of zijn eenvoudigweg aangeleerde gewoontes. Ze visualiseert deze handgebaren in sculpturen en fotografie, waarmee ze de gebaren, die in de loop der tijd verloren gaan, vereeuwigt. Met haar werk won Mulder de Minerva kunsteducatieprijs.”
Foto: Onbewust van Maartje Mulder | Fotografie: Sophie Tijssen
Welke ontwerpers sprongen eruit, en waarom?
“Naast de focus op het ogenschijnlijk normale, lijkt er ook een verlangen naar rust te zijn. Veel jongeren ervaren werkstress door ofwel de sluimerende coronacrisis of hoge prestatiedruk. In dit kader sprong het project Cocoon van ontwerper Monika Romanowska er voor mij uit. Zij studeerde af met een experimentele ruimte waarin je een omgeving met weinig prikkels ervaart. De capsule waar je in kunt gaan liggen, is ontworpen om je te helpen je geest te kalmeren. Hiervoor wordt een natuurlijk element gebruikt, namelijk een imitatie van kabbelend water dat nuttig is gebleken bij het kalmeren van de zenuwen. Ze toont aan dat je niet altijd organische vormen hoeft te gebruiken om zoiets te ervaren. Romanowska streeft ernaar om met comfort, ontspanning en het zogenaamde Blue Health Phenomenon anderen te behoeden voor (extreme) stress.
Ook Veralinde Jelsma werd geïnspireerd door de natuur in haar zoektocht naar kalmte. Met haar project Kalm in het oog van het lawaai studeerde zij af als textielontwerper, waarbinnen zij experimenteerde met beelden, video, schilderkunst en productontwerp. De vormen en verrassende kleurenpaletten van haar abstracte installaties doen denken aan de betoverende onderwaterwereld. Door in haar interactieve installatie te stappen, geef je je over aan de vraag: hoe kunnen we ons concentreren in de moderne wereld met constante impulsen om ons heen? Je zintuigen worden geprikkeld door een symfonie, zachte lichtdans en een tapijt van beelden die op de stof wordt geprojecteerd. De installatie creëert op diverse niveaus sensorische dimensies, wat de impact van impulsen juist versterkt.
De ogenschijnlijk overeenkomstige installaties van Romanowska en Jelsma laten je op verschillende wijze nadenken over het moderne leven, prikkels, stilstand, de potentiële helende kracht van de natuur en de impact van het niet-menselijke op je lichaam.
Foto links: Cocoon van Monika Romanowska | Foto rechts: Kalm in het oog van het lawaai van Veralinde Jelsma
Uiteraard was er ook, zoals het een kunstacademie betaamt, voldoende vervreemdend, fascinerend en absurdistisch werk. Opmerkelijk was het werk van Madalina Mihutoiu die afstudeerde in de richting illustratie- en animatieontwerp. Haar kleurrijke illustraties en animaties worden afgewisseld met humoristische tapijten om verhalen te vertellen over fantasiewerelden die de nodige komische verlichting bieden aan degenen die ernaar zoeken.
Met haar afstudeerproject Tutu Peffleg ontvouwt ze het leven van een onzekere tapijtmaker wiens verlangen het is om erachter te komen of er meer is in het leven dan ze weet. Dit verlangen leidt naar avonturen in een vreemd land dat wordt gedomineerd door vogelwezens. De uitdagingen die zich op de weg voordoen wisselen van vliegende tapijten, verwisselbare oogballen, pratende vogelhoeden tot kwaadaardige reizende kooplieden.”
Foto: Tutu Peffleg van Madalina Mihutoiu | Fotografie: Sophie Tijssen
Kan er een verband worden gelegd met het BNO-jaarthema ‘naturing’?
“Er zijn zoals altijd veel studenten die de natuur gebruiken als inspiratiebron of vertrekpunt voor hun werk. Er zijn er echter maar weinig die de mogelijkheden van de natuur ten volle benutten tijdens hun ontwerpproces. Met het thema ‘Naturing’ van het afgelopen Dd Magazine doken we in de wereld van ontwerpers die samenwerken met de natuur én natuurlijke processen. Het thema werd ontleend aan de activistisch designer Neri Oxman, die het begrip introduceerde in haar pleidooi voor natuurinclusief design en voor nieuwe, aan de natuur ontleende ontwerptechnologieën.
Foto links: Procesfoto van Anne Gebbeken | Foto rechts: Patterns of nature van Anne Gebbeken
De sieraadcollectie Patterns of nature van Anne Gebbeken stak er, als je het hebt over ontwerpen in samenwerking met de natuur, met kop en schouders bovenuit. Zelf zegt zij dan ook liever met dan tegen de natuur te ontwerpen. Ze omarmt organische patronen in plaats van ze te veranderen. Door er een draagbaar object van te maken, worden we ons juist bewust van de schoonheid die de natuur te bieden heeft. De collectie bevraagt of we als mens bereid zijn om ons aan te passen aan ecosystemen en natuurlijke patronen in plaats van constant menselijk tegenwicht in te brengen.
Tot slot, zijn er ieder jaar afstudeerders die zich afzetten tegen het kapitalisme en de consumptiemaatschappij, thema’s die ten grondslag liggen aan de klimaatproblematiek. Dit jaar studeerde Erja Veldhuis als grafisch ontwerper af met het project Sustaining your identity. Als creatieve maker met een passie voor zeefdruk en een voorliefde voor de natuur, maakte zij een verzameling vesten van gerecyclede materialen. Het werk is een statement tegen de fast fashion industrie en toont aan dat er al genoeg materiaal is dat kan worden hergebruikt om het nieuw leven in te blazen.”
Foto: Sustaining your identity van Erja Veldhuis
Hey graduate!
Ben je onlangs afgestudeerd aan een kunst- of designacademie? En wil je jouw eindexamenproject tonen aan de Nederlandse ontwerpgemeenschap? Stuur je afstudeerwerk kosteloos in en maak kans op publicatie in het Dd, Dutch Design Yearbook 2023.
Beeld: Dd Yearbook 2022 | Ontwerp: studio de Ronners