Tekst door Dewi van de Klomp
De afstudeershow van ArtEZ Zwolle toont een generatie die opgroeide met sociale media, klimaatcrisis en identiteitsvraagstukken als dagelijkse realiteit. Elke presentatie is zorgvuldig vormgegeven, niet alleen als showcase van vakmanschap, maar als integraal onderdeel van het verhaal dat wordt verteld. Van digitale verslaving tot multiculturele identiteit - deze jonge makers pakken de urgente thema’s van hun tijd aan met een directheid die hun generatie kenmerkt.
Foto: Prikkels Prikkels Prikkels, Jip Pronk
Zoektocht naar identiteit
Enkele van de sterkste projecten ontstaan vanuit een persoonlijke zoektocht naar identiteit en afkomst. Salomé Kopong (BA Illustration Design) verkent in haar installatie de hybride aard van haar Nederlandse en Timorese erfgoed.
Foto: Pulau ini tidak bicara, Salomé Kopong|
Haar altaar, gemaakt van hergebruikt textiel uit het materiële erfgoed van haar moeder, verbindt twee werelden door middel van metaforen. Hout staat voor gegrond zijn, water voor vervorming - twee staten van ‘het zelf’ die in een cirkel samenkomen als symbool voor oneindigheid en verbondenheid. “Zoals een druppel rimpelingen veroorzaakt in water, zo laat afkomst subtiele echo’s achter in wie we zijn,” legt Kopong uit. Haar werk eert tussenruimtes waar tegenstellingen niet worden opgelost, maar naast elkaar mogen bestaan. |
Xem Vermeij (BA Illustration Design) onderzoekt in ‘Ik hoop dat jij mij vindt’ een vergelijkbare zoektocht, maar dan vanuit een andere invalshoek. In zijn verhalende beeldenserie vertelt hij het verhaal van jongeren die in Nederland zijn opgegroeid met meerdere nationaliteiten. Zelf Turks en Nederlands, groeide hij op bij zijn Nederlandse moeder. Vorig jaar reisde hij naar Istanbul om na lange tijd opnieuw contact te maken met zijn Turkse achtergrond - een reis die veel bij hem losmaakt.
“Soms vergeten we achterom te kijken naar waar we vandaan komen en wat ons vormt,” reflecteert Vermeij. Vanuit zijn eigen waardevolle ervaring ontstond het idee om ook verhalen te vertellen van andere jongeren met meerdere nationaliteiten. Wat vormt je, wat voel je, waar vind je jezelf?
Foto links: Ik hoop dat jij mij vindt, Xem Vermeij | Foto rechts: afstudeerproject, Roos Vonk
Ook Roos Vonk (BA Illustration Design) combineert haar zoektocht naar haar Javaanse roots met een zeer persoonlijke worsteling in haar afstudeerwerk. Tijdens reizen naar Indonesië ontdekte ze niet alleen haar familiegeschiedenis, maar ook hoe groot de rol van eten is binnen haar cultuur en eigen leven. Haar gedekte tafel - compleet met teksten en illustraties op servies en tafelkleed - toont wat op het eerste gezicht gezellig lijkt, maar bij nader inzien de stress en paniek van iemand met een eetprobleem verbeeldt.
“Reizen naar deze verre landen hebben me veel geleerd. Over mijn afkomst, over culturen en hoe de mensen zijn,” vertelt Vonk. Door haar eigen worsteling te verbeelden wil ze anderen bewust maken en herkenning bieden.
Lichaam als verhaal
Het lichaam als drager van verhalen, pijn en transformatie vormt een rode draad door meerdere projecten. Fenna Coolen (BA Graphic Design) maakt in ‘Het onderhuidse leed’ de onzichtbare mentale impact van psoriasis voelbaar. Door haar eigen 13-jarige ervaring met de chronische huidziekte te vertalen naar beeldend werk, creëert ze bewustwording over de psychische klachten die vaak worden weggestopt.
Foto: Het onderhuidse leed, Fenna Coolen |
“Je huid is het grootste orgaan van je lichaam, en tegelijkertijd ook het meest zichtbaar,” legt Coolen uit. “Er wordt nog te weinig stilgestaan bij de invloed die huidziekten hebben op je mentale gezondheid.” Haar werk wil verder kijken dan het oppervlakkige en hopelijk meer begrip opwekken voor de mentale impact van chronische ziekten. |
|
Bibi Anker (BA Comic Design) onderzoekt in ‘Als hadden geweest is’ de transformatie van het menselijk lichaam door de tijd - een meditatie over fragiliteit en het vergaan van de tijd. Met paletmes, acrylverf en pastelkrijt creëert ze getextureerde werken die kwetsbaarheid uitstralen. “Dat ze niet altijd is geweest wie ze wil zijn, maar dat ze de tijd heeft om te groeien - als ze de tijd beetneemt voor hij weg is,” vat de beschrijving samen. |
Foto: Als hadden geweest is, Bibi Anker
Foto: Je weet niet hoe ik van je hou, Yvette Bolder|
Yvette Bolder (BA Animation Design) verkent in haar analoge animatiefilm ‘Je weet niet hoe ik van je hou’ andere aspecten van lichamelijkheid: eenzaamheid en lichamelijke autonomie. De film, geanimeerd op kalkpapier met grafiet en gouache, speelt zich af in een winters bos waar een vrouw op zoek is naar leven. “Tot in hoeverre mag iemand bepalen hoe dicht zij bij een anders lichaam mogen komen?” vraagt Bolder zich af. |
Digitale maatschappijkritiek
Deze generatie ontwerpers heeft een scherpe blik op de digitale cultuur waarin ze zijn opgegroeid. Demi de Vries (BA Graphic Design) creëert met ‘Rot/op’ een inventieve vorm van ‘harm reduction’ tegen breinrot. Haar loungestoel klapt letterlijk in terwijl een video over de gevaren van social media afspeelt, waardoor gebruikers het beknellende effect van scroll-verslaving aan den lijve ervaren.
“Vier uur per dag is zo’n 17 jaar van je leven,” citeert De Vries de tekst die haar aan het denken zette. “Breinrot is hoe ik het fenomeen definieer van klakkeloos je vrije tijd verdoen aan eindeloos scrollen door onzin video’s.” Haar stoel, vormgegeven als een pillenstrip, fungeert als medicatie tegen digitale verslaving.
Foto links: Rot op, Demi de Vries | Foto rechts: Deromanticizing girlhood, Sterre Smit
Sterre Smit (BA Graphic Design) ontleedt in ‘Deromanticizing girlhood’ hoe digitale trends kunnen misleiden. Door populaire ‘girlhood trends’ op sociale media te remixen, onthult ze de conservatieve onderstroming die traditionele genderrollen verheerlijkt. “Dit is geen girlhood, maar conservatisme rebranded,” stelt Smit. Haar analyse van de ‘(on)professionele vrouw’, de ‘afhankelijke vrouw’ en de ‘uiterlijk-gefixeerde vrouw’ laat zien wie belang heeft bij het verspreiden van deze schijnbaar onschuldige ideeën.
|
Emma Wijnsma (BA Graphic Design) kiest voor een fysieke benadering van maatschappijkritiek. In ‘Hoeveel kun jij dragen?’ trekt ze letterlijk al haar eigen kleding aan om de absurditeit van overconsumptie te tonen. Wat begint als een enkel kledingstuk, eindigt in een bijna komische opeenstapeling die het gewicht van onze koopverslaving voelbaar maakt. |
Foto: Hoeveel kun jij dragen?, Emma Wijnsma“We hebben wereldwijd genoeg kleding geproduceerd om de komende zes generaties te kleden en toch blijven we kopen,” legt Wijnsma uit. Haar doel is niet schuld, maar bewustwording - hoe kunnen we herwaarderen wat we al bezitten?
Verzet en geschiedenis
Sommige projecten kijken verder terug in de tijd om hedendaagse vraagstukken te begrijpen. Lotte van den Bosch (BA Graphic Design) eert in ‘Draad van Verzet’ de geschiedenis van textiele handwerken als vorm van vrouwelijk verzet. Haar zeven meter lange merklap/vaandel belicht de vier feministische golven en toont hoe handwerk vrouwen door de geschiedenis een stem gaf.
Foto: Draad van Verzet, Lotte van Den Bosch|
“Textiele handwerken wordt nog steeds gezien als een typisch vrouwelijke en lieflijke bezigheid, maar dat maakt het niet minder waardevol,” stelt Van den Bosch. “Kunstenaars en demonstranten van nu laten nog altijd zien dat feminisme noodzakelijk blijft.” Haar werk krijgt extra urgentie door de toenemende dreiging van anti-feminisme. |
Renske Buissant des Amorie (BA Illustration Design) creëert in het ‘Koekeloer Kabinet’ een circus-installatie waarin kwetsbaarheid, identiteit en lichamelijkheid centraal staan. Het kleurrijke, speelse decor contrasteert bewust met zwaardere onderwerpen en roept spanning op tussen aantrekkelijkheid en afstoting. Door tegenstellingen te combineren onderzoekt zij hoe beeld emoties kan oproepen, zowel positief als vanuit ongemak.
Foto: Koekeloer Kabinet, Renske Buissant des Amorie
Tot slot
Wat deze afstudeerders verenigt is hun vermogen om complexe thema’s toegankelijk te maken zonder ze te versimpelen. Of het nu gaat om chronische ziekten, digitale verslaving of identiteitsvraagstukken — ze zijn niet bang om kwetsbaar te zijn, om hun eigen worsteling als uitgangspunt te nemen, of om taboes aan te kaarten.
Daarnaast weten ze vormen te vinden vormen die raken zonder te schokken en die uitnodigen tot reflectie zonder te prediken. En met presentaties die even doordacht zijn als de projecten zelf, maken ze duidelijk dat ze klaar zijn om die verantwoordelijkheid op zich te nemen.
Over Dd Yearbook
Ook deze zomer trekken onze designscouts langs de eindexamenexposities van Nederlandse academies, op zoek naar veelbelovende designtalent. Hun bevindingen vormen de basis voor het hoofdstuk Design Graduates in het Dd Yearbook, onze jaarlijkse uitgave over de stand van Dutch design.
De publicatie, vormgegeven door studio de Ronners en uitgegeven in samenwerking met nai010 uitgevers, biedt een rijk en actueel overzicht van wat er speelt in de ontwerpwereld. Een stevige hardcover boordevol werk, trends en verhalen — een must-read voor iedereen die het vak op de voet volgt.
De feestelijke lancering vindt begin 2026 plaats tijdens een live event, waar ontwerpers, studenten, opdrachtgevers en pers samenkomen. Daarna ligt het Dd Yearbook in de boekhandel én wordt het verspreid onder onze leden. De voorbereidingen starten deze zomer. In het najaar volgt de productie en druk, zodat het boek eind 2025 schittert in de spotlight.
Fotografie en ontwerp: studio de Ronners