Tekst door Barbara van Santen
Deze zomer bezocht ik de eindexamenexposities van de Gerrit Rietveld Academie en Acid Reflux, de afstudeershow van het Dirty Art Department van het Sandberg Instituut. Twee totaal verschillende exposities — in schaal én opzet — en toch presenteerden beide een nieuwe lichting ontwerpers die luid en duidelijk van zich lieten horen. Met werk dat niet alleen gezien wilde worden, maar ook geroken, beluisterd en aangeraakt.
Wat deze exposities met elkaar verbond, was de manier waarop jonge makers diepgewortelde menselijke waarden tot leven brachten. Hun werk riep iets intiems en universeels op: herinneringen aan plekken die er niet meer zijn, speculaties over nieuwe vormen van samenleven en gevoelens van woede en verzet in een wereld die lijkt te wennen aan wreedheid en bloedvergieten.
Foto: zicht op het Het Benthem Crouwel-gebouw op de Rietveld-campus|
De eindexamenexpo van de Gerrit Rietveld Academie vond plaats van 2 tot en met 6 juli en strekte zich uit over maar liefst 5.800 vierkante meter, verdeeld over drie gebouwen op de Amsterdamse campus. De royale opzet gaf de meer dan tweehonderd afstuderende studenten alle ruimte om hun werk op eigenzinnige wijze te presenteren. Het leverde een rijk overzicht aan disciplines op: van film, sculptuur en grafisch ontwerp tot keramiek, illustratie, fotografie, mode en performances. |
Sculpturen van geur
Bij de richting Linking Bodies viel ‘Taste, State, Behaviour (Xenohormones)’ van Lujza Kramárová meteen op. In een opstelling van honderden heerlijk ruikende, sculpturale flacons, refererend aan cosmetica- en farmaverpakkingen, onderzoekt Lujza de onzichtbare krachten die ons lichaam beïnvloeden.
Foto: ‘Taste, State, Behaviour (Xenohormones)’, Lujza Kramárová
De gebruikte materialen — cadmium, koper, soja, petrochemische derivaten en zink — gedragen zich als zogenaamde xeno-hormonen: chemische stoffen die in het lichaam een hormonale werking uitoefenen, maar daar van nature niet thuishoren. Het werk stelt ongemakkelijke vragen: weten we wat we consumeren? En wat doet dat met wie we zijn?
Ambacht als antwoord
Wat me vooral bij is gebleven, is hoe het ambacht zich manifesteerde als een tegenkracht in een wereld die steeds individualistischer en gevoellozer aanvoelt. Het sterkst kwam dat tot uiting in het sculpturale werk van Rocco Enzo ter Haar, Olivia Suyeon Kim en Ștefania Rada Morariu. In hun werk speelde het menselijk lichaam een centrale rol, wat het een bijzondere intensiteit gaf.
Foto: ‘Horen, zien, zijgen: natte cel’, Rocco Enzo ter Haar
Rocco Enzo ter Haar werkt op het snijvlak van domesticiteit, queerness en sociale controle. de installatie ‘Scent as a Framework for Power’ — opgebouwd uit glas, textiel, geur en video — verkent hoe sociale normen doordringen in de privésfeer, en hoe we daar op subtiele wijze weerstand aan bieden.
In het werk ‘I Am Here’ van Olivia Suyeon Kim staat aanraking centraal. In contrast met de afstandelijke omgang met kunst in museale omgevingen nodigt haar werk juist uit tot fysiek contact. Teksten als ‘Sit on me’ en ‘Touch me’ begeleiden haar surrealistische en esthetische lichaamsdelen, die letterlijk vragen om benaderd en aangeraakt te worden.
Foto: Olivia Suyeon Kim
Ștefania Rada Morariu toonde een aangrijpende installatie van keramiek, textiel en huishoudelijke objecten, waarin het glanzende ideaal van schoonheid botst met de rauwe werkelijkheid van het lichaam en het onzichtbare werk van zorg.
Foto: Ștefania Rada Morariu
Ook het werk van Stijn Weski trok mijn aandacht, met zijn meubelserie Emulsify Discipline and Freedom, gemaakt van ‘woodclay’ — een zelf ontwikkeld materiaal op basis van gerecycled zaagsel.
|
Deze intuïtieve, bijna sculpturale manier van werken met hout vormt een opvallend contrast met de traditionele, gedisciplineerde houtbewerkingstechnieken die vaak gepaard gaan met het gebruik van kersenhardhout. Die spanning tussen vrijheid en discipline loopt als een rode draad door het ontwerp: de meubels balanceren tussen wonen en werken, tussen vorm en functie. Hun gladde, vloeiende contouren lijken gemaakt om aangeraakt te worden. De titel verwijst naar het mengen van water en vet: elementen die normaal gesproken niet samengaan, maar die hier een nieuwe vorm vinden. |
Foto: ‘Emulsify Discipline and Freedom’ | Fotografie: Niels Boon
Foto: ‘Sounds like home’, Yunji Song|
Tot slot maakte het werk van Yunji Song indruk op me. In ‘Sounds like home’ staat een leven vol woningonzekerheid centraal. Geluid, documentaire en grafische visualisaties vloeiden samen tot een gelaagde, fascinerende installatie. “Gebouwen verdwijnen,” luidt een van de uitspraken, “maar geluid blijft.” Het werk toont hoe herinneringen aan thuis zich in onze lichamen nestelen, lang nadat de muren zijn verdwenen. |
Tussen hallucinatie en activisme
Van 13 tot 15 juni was in een voormalige Mercedes-garage in Amsterdam-Noord de Dirty Art Department Graduation Show te zien getiteld ‘Acid Reflux’, verwijzend naar een wereld die zijn eigen overvloed niet meer kan verwerken; waar betekenis omhoog borrelt als brandend maagzuur.
Foto: ‘Acid Babylon – Cabin Hallucinations’, Jules Coumans | Fotografie: Jules Coumans
Het werk ‘Acid Babylon – Cabin Hallucinations’ van Jules Coumans trok de aandacht: een imposante installatie opgebouwd uit een jacuzzi, een dak en een kleedruimte, samengesteld uit hergebruikte materialen van een houten hut.
Die DIY-hut heeft een geschiedenis: eerst een woonruimte achter een boekwinkel, later een illegale gemeenschapsplek op het dak van het Sandberg Instituut. In zijn derde leven nodigt het werk bezoekers uit om samen in warm water te dobberen en te speculeren over alternatieve vormen van samenleven. Een speels, doordacht werk over ruimte, gemeenschap en vrijheid.
Foto: ‘Steel wheels, still driving’, Rita Borralho Silva
Ook Rita Borralho Silva’s ‘Steel wheels, still driving. Still here, still fighting’ wist te raken. In deze audiovisuele installatie brengt de ontwerper de ervaringen met antifascistische protesten in Amsterdam in beeld. Het resultaat is een rauwe, emotionele aanklacht tegen onderdrukking en extreemrechts geweld.
Wat bijblijft, is een gevoel van urgentie en betrokkenheid — en het beeld van een generatie ontwerpers die vastbesloten is om bij te dragen aan een rechtvaardigere toekomst.
Over Dd Yearbook
Ook deze zomer trekken onze designscouts langs de eindexamenexposities van Nederlandse academies, op zoek naar veelbelovende designtalent. Hun bevindingen vormen de basis voor het hoofdstuk Design Graduates in het Dd Yearbook, onze jaarlijkse uitgave over de stand van Dutch design.
De publicatie, vormgegeven door studio de Ronners en uitgegeven in samenwerking met nai010 uitgevers, biedt een rijk en actueel overzicht van wat er speelt in de ontwerpwereld. Een stevige hardcover boordevol werk, trends en verhalen — een must-read voor iedereen die het vak op de voet volgt.
De feestelijke lancering vindt begin 2026 plaats tijdens een live event, waar ontwerpers, studenten, opdrachtgevers en pers samenkomen. Daarna ligt het Dd Yearbook in de boekhandel én wordt het verspreid onder onze leden. De voorbereidingen starten deze zomer. In het najaar volgt de productie en druk, zodat het boek eind 2025 schittert in de spotlight.
Fotografie en ontwerp: studio de Ronners