Foto: ADS-spiegel uit de Alzheimer Empathy Collection
Tekst door Viveka van de Vliet
Er is de laatste jaren een toename van ontwerpers die werken aan oplossingen om het leven van de groeiende groep ouderen met dementie prettiger te maken. Healthcare innovator Gerjanne van Gink richt zich op het ontwerpen voor mensen die zich minder makkelijk kunnen uiten of kunnen meekomen in de maatschappij zoals die is ingericht. Ze noemt wat ze doet ‘empathic design for an inclusive society’.
Dementie is een van de onderwerpen waar ze zich op richt, sinds ze in haar laatste jaar van haar studie productdesign aan de HKU in een verpleeghuis op een gesloten afdeling voor mensen met dementie werkte.
“Ik vind het bijzonder om met hen te werken. Ze hebben vaak een heel leven achter zich met carrières, kinderen, geliefden. Soms merkt je daar nog wat van, soms niet meer. Ze hebben wensen maar communiceren vaak moeilijk, dus moet je creatief zijn om aan informatie te komen”, ervaarde ze. “Daar kunnen wij als ontwerpers aan bijdragen.”
Boterham
Er valt volgens haar nog veel te verbeteren op het vlak van dementie, meent Gerjanne. “We moeten hen als volwaardige mensen zien en behandelen en hun wensen respecteren. We moeten nadenken hoe we ze noemen, hoe de wisselwerking is tussen wonen in een verpleeghuis en een partner of andere innige relaties. Kunnen er bijvoorbeeld geen zorgdorpen of zorgstraten komen waar je samen met je partner heen verhuist zodat je samen kunt blijven?”, vraagt ze zich af.
Snel een boterham en glas melk bij iemand naar binnen werken, is voor haar geen einddoel. Wel hoe je dat prettig doet, of beter: hoe mensen met dementie het zelf kunnen doen. Met andere woorden: kunnen we de drang om alles voor hen te regelen wat meer loslaten en ruimte bieden voor eigen regie? Misschien poetst iemand dan niet elke dag zijn tanden, maar doet het wel nog zelf.”
Foto: Gerjanne van Ginkel|
Gerjanne heeft intussen veel kennis opgedaan van de wensen van mensen met dementie, omdat ze veel tijd met haar doelgroep doorbrengt en hen observeert (IDEO-shadowing). Ook volgde ze een master Crossover Creativity waarin je sectoren met elkaar leert verbinden. Hoe je via design het leven kunt verbeteren van demente mensen, hun autonomie en hun eigenwaarde kunt behouden, toonde Gerjanne onder andere aan met de ADS-spiegel waarmee ze in 2018 op Dutch Design Week stond. |
ADS staat voor algemene dagelijkse structuur die je mensen met dementie kunt bieden: wanneer de gebruiker bijvoorbeeld de tandenborstel pakt, is er op de spiegel een filmbeeld van de handeling te zien waar de gebruiker zich aan kan spiegelen.
Foto: empatische koffiekopjes uit de Alzheimer Empathy Collection
De presentatie tijdens DDW leidde tot een samenwerking met een zorgorganisatie die een belangrijke rol speelde bij het testen van de filmpjes van de handelingen. Ook komt dit jaar ADS-thuis uit, een app die mantelzorgers en zorgmedewerkers kunnen downloaden om daarmee snel te kunnen kijken of de ADS-spiegel kan werken bij personen waar zij voor zorgen. In 2023 verschijnt dan nog de ADS-sensor, een app met sensoren zoals in de ADS-spiegel.
Boodschappenroute
Meer projecten volgden zoals het Vergeet-mij-niet-pad©, een zebrapad gemaakt van vergeet-mij-nietjes dat vraagt om in het tempo van onze stad rekening te houden met mensen die even de weg niet meer weten. Het pad wordt vaak als route van een verpleeghuis naar een winkel aangelegd, de tegels daarvoor verkoopt de ontwerper via Vergeetmijnietpad.nl.
Beeld: Vergeet-mij-niet-pad© | Fotografie: Sofie van Greevenbroek
Blokkie Om is daarop een vervolg. In 2018 vroeg de Gemeente Rotterdam haar om een boodschappenroute te ontwikkelen voor thuiswonende mensen met dementie. De route loopt niet van A naar B maar als een ommetje, een ‘blokje om’ door de wijk waarbij je bij de winkels komt en, wanneer je verder loopt, weer in de buurt van je huis komt.
Beeld: Blokkie Om | Fotografie: Hans Tak
Bewustwording
Naast Studio Gerjanne van Gink, gericht op mensen met dementie, richtte de ontwerper samen met Hilde de Wit het Buro Zorgelozer op. Dit bureau verricht ontwerpend onderzoek in samenwerking met de zorg en ontwerpt oplossingen op maat. Terwijl Gerjanne in haar eigen studio haar eigen ontwerpen ontwerpt en produceert, laat Buro Zorgelozer het ontwerp na de implementatie los.
Al heeft Gerjanne veel tijd en eigen geld in haar eigen projecten gestopt, voor het verder ontwikkelen van de ADS-spiegel kreeg ze vorig jaar subsidie voor Bouwen Aan Talent van het Stimuleringsfonds. “Het heeft een mooie samenwerking in gang gezet”, zegt ze erover. Daarnaast werkt ze met zorgorganisaties die budget hebben voor projecten als Blokkie Om.
Dankzij haar deelname aan het professionaliseringstraject Driving Dutch Design van ABN Amro, BNO en Dutch Design Foundation, heeft de ontwerper geleerd zich te focussen op werk waar ze van kan leven en werk dat haar persoonlijk drijft. Ze is net terug van een reis van een half jaar met haar gezin door Zuid-Europa. “Die tijd heb ik gebruikt om te onderzoeken met welke projecten ik verder wil”, zegt ze.
Chaos
‘Chaos’ is dit jaar het thema van onze publicaties. De eerstvolgende editie van Dd Magazine verschijnt begin juli. Wil je er zeker van zijn dat je het magazine ook ontvangt? Word lid en je krijgt onze publicaties automatisch in de bus. Of bestel jouw exemplaar los via onze site.